Από τον ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΣΠΥΡΟΥ
Ακριβώς 13 χιλιόμετρα από το κέντρο της Βέροιας, με κατεύθυνση προς τη Βεργίνα, αμέσως μετά το φράγμα του Αλιάκμονα, βρίσκεται ένας τόπος, ο οποίος συνδέεται με αρκετούς από τους μεγαλύτερους Αγίους της Ορθοδοξίας. Ο Άγιος Διονύσιος, ο Αγιος Κλήμης, που αργότερα έγινε Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος, ο μεγάλος φωστήρας της Εκκλησίας, Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Άγιος Θεωνάς, καθώς και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός είναι ορισμένοι μόνο από τους Αγίους που πέρασαν και ασκήτευσαν στο ιστορικό μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου, γνωστό ως Σκήτη Βεροίας. Εξάλλου, εκεί έγινε μοναχός και ο όσιος Αντώνιος, ο πολιούχος της Βέροιας. Πολλοί από αυτούς εορτάζουν την περίοδο του καλοκαιριού και το μοναστήρι έχει φορέσει ήδη τα γιορτινά του.
Ο ηγούμενος της Μονής, Αρχιμανδρίτης Πορφύριος Μπατσαράς αναφέρει στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» ότι η ιστορία του μοναστηριού χάνεται στα βάθη των αιώνων. «Άλλωστε, οι ρίζες του μοναχισμού στην κοιλάδα του Αλιάκμονα είναι αρχαίες και σύμφωνα με την τοπική παράδοση ο Απόστολος Παύλος φεύγοντας κυνηγημένος από την Βέροια περπάτησε μέχρι την Ζωοδόχο Πηγή στον δρόμο προς την Κοζάνη.
Εκεί δίψασε και χτύπησε με το ραβδί του τη γη. Τότε άρχισε να αναβλύζει δροσερό και πολύ νερό, το οποίο ρέει έως σήμερα» τονίζει ο Ηγούμενος. Σύμφωνα με την παράδοση, λοιπόν, όπου σταματούσε να ξεκουραστεί ο Απόστολος Παύλος και έμπηγε στο χώμα το ξύλινο ραβδί του κάρπισε ο λόγος του αγίου Ευαγγελίου και ιδρύθηκαν μοναστήρια. Εντούτοις οι επίσημες μαρτυρίες για την ύπαρξη του μοναστηριού αρχίζουν από τον ένατο αιώνα.
«Ένας από τους παλαιότερους Αγίους που έμειναν στη Μονή είναι ο πολιούχος της Βέροιας, ο Όσιος Αντώνιος, ο οποίος έζησε περί το 950» σημειώνει ο π. Πορφύριος και αναφέρει ότι «επίσης, τοπικός άγιος θεωρείται και ο Άγιος Κλήμης, ο οποίος χειροτονήθηκε στο Μοναστήρι. Υπάρχει ένα ιστορικό κενό μέχρι τον 14ο αιώνα, όπου έρχεται ο μεγάλος φωστήρας της Εκκλησίας, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, από τη Θεσσαλονίκη. Εκεί βρίσκει στην περιοχή ασκητές, που ζούσαν στα σπήλαια, με μεγάλη άσκηση στην κακοπάθεια και στην νηστεία. Σε ένα από τα ιερά αυτά σπήλαια εγκαταστάθηκε ο ίδιος ο Γρηγόριος, ενώ στα γειτονικά εγκαταστάθηκαν οι υπόλοιποι μαθητές του. Ανάμεσά τους βρίσκονταν και οι δύο μικρότεροι κατά σάρκα αδελφοί του, ο Μακάριος και ο Θεοδόσιος. Μάλιστα ο Όσιος Θεοδόσιος εκοιμήθη εδώ, και μας κατέλιπε, θαμμένο κάπου εδώ, πολύτιμο θησαυρό το οσιακό του λείψανο».
Ο π. Πορφύριος κάνει γνωστό ότι «στα ίδια χρόνια, πέρασαν και ο Όσιος Αθανάσιος και ο Όσιος Θεοδόσιος, μαθητής και αυτός του Οσίου Γρηγορίου του Σιναΐτη. Κατά τον 16ο αιώνα, ήρθε από το Άγιον Όρος, ο ηγούμενος της Μονής Φιλοθέου, Διονύσιος, εγκατέστησε εδώ το κοινοβιακό μοναχισμό και έχτισε το πρώτο καθολικό». Παράλληλα, προς το τέλος του 16ου αιώνα, δρα στην περιοχή της Ημαθίας ο Όσιος Θεοφάνης, ερχόμενος και αυτός από το Άγιο Όρος, από τη Μονή Δοχειαρίου, της οποίας υπήρξε, για ένα διάστημα, ηγούμενος.
Ορμητήριο
«Κατά τον 18ο αιώνα, έμεινε στον Τίμιο Πρόδρομο, ο μεγάλος άγιος των σκλάβων και των ραγιάδων Ρωμιών, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, περί το 1776. Έχοντας ως ορμητήριο το μοναστήρι μας, κήρυττε στα γύρω χωριά των Πιερίων, όπου και μέχρι σήμερα θυμούνται το πέρασμά του και δείχνουν τον σταυρό ή το μέρος όπου στάθηκε και κήρυξε» υπογραμμίζει ο ηγούμενος και προσθέτει ότι με την επανάσταση στη Νάουσα, το 1822 κάηκαν όλα τα μοναστήρια στο όρος Βέρμιο, αλλά και στα Πιέρια.
Ο Τίμιος Πρόδρομος δεν ξέφυγε, αλλά οι άγιοι πατέρες της μονής είχαν καταφέρει, εγκαίρως, να κρύψουν τα κειμήλια και κυρίως τα τίμια λείψανα. Επιστρέφοντας, βρήκαν καμένη γη, αλλά με πίστη στον Τίμιο Πρόδρομο και με τη βοήθεια των αγίων λειψάνων, κατάφεραν, μέχρι το 1835, να ξαναχτίσουν τα καμένα κτίρια, το καινούριο καθολικό και αρκετό μέρος από το τοιχόκαστρο. Η μορφή που έχει μέχρι σήμερα το μοναστήρι είναι αυτή του 1835. Μόνο τη δεκαετία του 1960, κατασκευάστηκε, με τσιμέντο, ένα μέρος της ανατολικής πτέρυγας, όπου εγκαταστάθηκε το ηγουμενείο.
Τα θαύματα που μαρτυρούν οι προσκυνητές, ο μυροβλήτης Αγ. Κλήμης, η ιερατική σχολή, τα ιερά κειμήλια και τα σπάνια χειρόγραφα
«Η πόρτα του μοναστηριού μιμείται τις μαρμάρινες πόρτες των τάφων της Βεργίνας. Εισερχόμαστε σε μία πρώτη αυλή, όπου υπάρχουν ορισμένοι ανακαινισμένοι χώροι. Μετά υπάρχει μία θύρα που μας εξάγει στο δεύτερο μέρος, όπου βρίσκεται το αρχονταρίκι και το Καθολικό της Μονής. Ακολουθεί μία θύρα που οδηγεί στο παλαιότερο κομμάτι του μοναστηριού με έναν ναό αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και κάποια κελιά, τα οποία είναι τα παλαιότερα, ενώ υπάρχει και ένα σπήλαιο, το οποίο κατά την παράδοση είναι του Αγίου Διονυσίου. Υπάρχουν, βέβαια, αρκετά σπήλαια στο χώρο του μοναστηριού, στα οποία έχουμε βάλει εικονίσματα με τους Αγίους από τα Σέρβια μέχρι τη Θεσσαλονίκη» περιγράφει ο π. Πορφύριος.
Μοναχοί
Από τον μεγάλο άγιο της Μονής, τον Όσιο Διονύσιο -αυτόν που οργάνωσε κοινοβιακά και ανακαίνισε ριζικά το μοναστήρι- μέχρι των ημερών μας, ένας μεγάλος αριθμός μοναχών απαρτίζει τον Κατάλογο των ηγουμένων. Ουσιαστικά όμως αφού δεν έχουν εκδοθεί όλα τα αρχειακά έγγραφα, μπορούμε να μιλήσουμε με κάποια βεβαιότητα για την περίοδο μετά την καταστροφή του 1822, και πιο σίγουρα για τον 20ο και τον 21ο αιώνα.
Για τον 19ο αιώνα αντλούμε πληροφορίες από τις επιγραφές στα διάφορα κειμήλια και κυρίως από όσες βρίσκονται στις θήκες των αγίων λειψάνων, στις λειψανοθήκες. Σήμερα είναι εγγεγραμμένοι 16 μοναχοί και εγκαταβιούν τρεις με Ηγούμενο τον Αρχιμανδρίτη Πορφύριο. Ο Ηγούμενος επισημαίνει, ακόμη, ότι «από το 1909 έως το 1915 λειτουργούσε στην Μονή η ιερατική σχολή του Προδρόμου, η οποία ήταν παραγωγική σχολή σε μοναχούς, ιερείς, δασκάλους και γραμματικούς της περιοχής μέχρι και την Κατερίνη». Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για μία σημαντική σχολή που προσέφερε πολλά στην τοπική Εκκλησία και κατ’ επέκταση στην τοπική κοινωνία.
Με τις καταστροφές, πολλά κειμήλια της Μονής, όπως σπάνια χειρόγραφα, μεταφέρθηκαν σε διάφορες βιβλιοθήκες της Μακεδονίας, ωστόσο, φυλάσσονται λείψανα αρκετών Αγίων, τα οποία εκτίθενται προς προσκύνηση. Μάλιστα, από το 2007, οι πιστοί ζουν ένα μεγάλο θαύμα. Από την πανήγυρή του, το Σάββατο 22.11.2007, ο Άγιος Κλήμης μυροβλύζει και προκαλεί δέος και συγκίνηση σε όλους. Παράλληλα, συνεχίζεται μία αδιάλειπτη προσπάθεια να συγκεντρωθούν λείψανα όλων των αγίων, που πέρασαν από το μοναστήρι.
Όπως τονίζει ο ηγούμενος, οι εκατοντάδες προσκυνητές που επισκέπτονται το μοναστήρι εβδομαδιαίως κάνουν λόγο για πολλά θαύματα και για την παρουσία των Αγίων στη ζωή τους. Κυρίως πολλοί είναι αυτοί που μαρτυρούν ότι ο Άγιος Κλήμης είναι ο σωτήρας και προστάτης τους.
Ημερομηνίες εορτασμού
Το Μοναστήρι τιμά και πανηγυρίζει την Αποτομή της τιμίας κεφαλής του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στις 29 Αυγούστου, όπου παρατίθεται επίσημη τράπεζα και διανέμεται σε όλους τους προσκυνητές η παραδοσιακή φασολάδα μαζί με ελιές και ψωμί.
Αλλά και σε κάθε εορτή του βαπτιστού το μοναστήρι τιμά τη μνήμη του. Επίσης, κάποιες από τις ημερομηνίες που εορτάζει το Μοναστήρι είναι η Δεύτερη Κυριακή του Ματθαίου κατά την Σύναξη Πάντων των Οσίων και Θεοφόρων Πατέρων της Μονής, η 1η Αυγούστου, όπου τιμάται -εκτός από 17 Ιανουαρίου- ο Όσιος Αντώνιος, στις 7 Αυγούστου, όταν εορτάζει ο Όσιος Νικάνωρ ο εν Καλλιστράτω τω Όρει στις 18 Αυγούστου εορτή του Οσίου Θεοφάνη και βέβαια κατά την ημέρα, την οποία η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στις 24 Αυγούστου.
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”