«Ο Θεός αγάπη εστί», υπογράμμισε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, χοροστατώντας το πρωί στη Θεία Λειτουργία, στον μητροπολιτικό Ιερό Ναό του Γρηγορίου του Παλαμά, στη Θεσσαλονίκη. Ο κ. Βαρθολομαίος σημείωσε ότι η παρουσία του στη Θεσσαλονίκη συμπίπτει με τη γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και ανέφερε σχετικά: «Είναι ο Ευαγγελιστής της αγάπης. Έζησε τον Θεόν ως αγάπη και τον εκήρυξε ως αγάπη. Βίωσε, πλήρως και με απόλυτον συνέπεια, τη διττή αγάπη, την προς τον Θεόν και την προς τον άνθρωπο και την εκήρυξε μετά ιερού πάθους προς όσους επιθυμούν να λέγονται χριστιανοί και τέκνα του εού».
«Εις τας χαλαιπάς ημέρας μας, κατά τας οποίας έχει πληγεί η αγάπη των πολλών και, μάλιστα, εκ των θεωρουμένων ευσεβών, το κήρυγμα της αγάπης του Θεολόγου είναι, υπέρ ποτέ και άλλοτε, επίκαιρο και η προς αυτό συμμόρφωσης, όλων, πρώτη προτεραιότης», συμπλήρωσε. Ο κ.κ. Βαρθολομαίος υπογράμμισε ότι οτιδήποτε «ως καλό θεωρούμενο» από κοινωνικής, επιστημονικής, η άλλης σκοπιάς, απουσιαζούσης της αγάπης, είναι «απλώς πομφόλυγες και μηδεμίαν, ή ελαχίστη αξία έχουν, καθόσον ο Θεός αγάπη εστί».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναφέρθηκε στη δράση των αγίων της Θεσσαλονίκης, του Γρηγορίου του Παλαμά, των αδελφών μοναχών Κυρίλλου και Μεθοδίου, της αγίας Θεοδώρας και άλλων επισκόπων και κληρικών, που «βίωσαν και εξακτίνωσαν την αγάπη» και τη μετουσίωσαν σε έργα φιλάνθρωπα και κοινωνικώς χρήσιμα για την πόλη.
«Αυτή η αγάπη εδημιούργησε έργα θαυμαστά στην πόλη σας, όπως το περίφημο Παπάφειο ορφανοτροφείο, έργο μεγάλης πνοής του αειμνήστου λαμπρού εκείνου χριστιανού και ευεργέτου Ιωάννη Παπάφη, τον τάφο του οποίου επεσκέφθημεν προ ολίγων ετών στην Μάλτα. Και συνιστά το Παπάφειο την μεγαλυτέραν γνωστή οικογένεια με περισσότερα των τριάκοντα χιλιάδων τέκνα. Αυτή την αγάπη, την Θείαν και θαυματουργό αγάπη, εξαγγέλλει πάντοτε ευσεβώς η Εκκλησία» είπε ο κ. Βαρθολομαίος και συνέχισε: «Αυτή η αγάπη κράτησε ζων και ηνωμένο το γένος, εις καιρούς αργαλαίους».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης σημείωσε ότι όταν ο άνθρωπος βιώνει την αγάπη, κατά το παράδειγμα των αγίων, τότε «η αγάπη ακόμη και προς αυτούς τους εχθρούς έρχεται ως Θείον δώρημα της Χάριτος» και συνέχισε:
«Αυτή η αγάπη νικά το “εγώ” και εξυψώνει το “εμείς”. Απομειώνει το άτομο και δοξάζει το πρόσωπο. Μεταμορφώνει τη αγέλη εις κοινωνία. Όπως ειρήνη, δεν είναι απλώς μη πόλεμος, αλλά η ειρήνη του Θεού, η πάντα νουν υπερέχουσα, έτσι και η αγάπη δεν είναι, απλώς, μη μίσος. Η αγάπη του Θεού είναι η άκτιστος ενέργεια του, η αδελφοποιούσα, κατ’ αλήθεια, τους ανθρώπους και καθιστώσας αυτούς γνήσια τέκνα του ουράνιου Πατρός, τέκνα φωτόμορφα της Εκκλησίας».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης εξέφρασε τη χαρά του για την επίσκεψη του, για μια ακόμη φορά, στην «αγιοσκέπαστον πρωτεύουσα της Μακεδονίας, την ιστορική Θεσσαλονίκη», με αφορμή τα εκατό χρόνια του Ιατρικού Συλλόγου και τα εγκαίνια της έδρας της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης. Υπογράμμισε, ωστόσο, ότι αυτή η επίσκεψη του είναι η πρώτη μετά την εκλογή και εγκαθίδρυση του νέου Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Φιλοθέου, στον οποίο αναφέρθηκε με θερμότατα λόγια.
«Να ευχηθώμεν εις τον ιερότατον άγιο Θεσσαλονίκης μακράν, ευδόκιμον, καλήκαρπον, πολύκαρπον και κατά πάντα Θεοφίλητη ποιμαντορία…. Η μήτηρ Εκκλησία σάς περιβάλλει με πολλή εκτίμηση, εκτενή αγάπη και εμπιστοσύνη», είπε ο κ. Βαρθολομαίος και, αναφερόμενος στο πρόσωπο του κ. Φιλοθέου, συνέχισε: «Είναι νέος, είναι προσοντούχος, είναι δεδοκιμασμένος, είναι ταπεινόφρων και συνεργάσιμος, έχει υψηλούς οραματισμούς και αγάπην διά την Εκκλησίαν και τον άνθρωπο, είθε να γράψει χρυσάς σελίδας εις την Εκκλησία και την ιστορία της Θεσσαλονίκης».
Προσφώνηση Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης
Προσφωνώντας τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος επισήμανε τη δυνατότητά του να λαμβάνει σοφές αποφάσεις, που διαφυλάσσουν την πίστη, τη δόξα και τη σταθερότητα της Εκκλησίας, τις ενέργειές του για το γένος και πρόσθεσε ότι υπάρχει πλήρη επίγνωση, «που μακάρι και άλλοι να την αποκτήσουν» της «ιεροκανονικής υποχρέωσης» αναγνώρισης του Πρωτείου του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Υπογράμμισε, δε, ότι ο κ. κ. Βαρθολομαίος «πορεύεται μέσα στην ιστορία και τους χαλασμούς των καιρών», με ενεργή τη συνείδηση και την ευθύνη της διαφύλαξης της «ευστάθειας» και της «ευκλείας» της Εκκλησίας, λέγοντας: «Πολλές φορές στο διάβα της παλαιάς και σύγχρονης ιστορίας της διαφυλάχθηκε η πίστη και η αυτοσυνειδησία μας, ένεκα σοφών αποφάσεων Πατριαρχών του γένους. Στα δύσκολα χρόνια του μακεδονικού αγώνα, ο Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ’, ο από Θεσσαλονίκης, απέστειλε λαμπρούς ιεράρχες στη μακεδονική γη και την κράτησε απρόσβλητη και τούτο παρά τις πολλαπλές μηχανές του εχθρού. Επ’ εσχάτων, δε, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο Α’ διαφυλάσσει την εκκλησιαστική ακεραιότητα του ονόματος της Μακεδονίας, μόνο για τις εν Ελλάδι ιερείς μητροπόλεις των Νέων Χωρών, δίχως να μετακινείται από το χρέος του σεπτού θρόνου του προς την αλήθεια, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον».
Ο κ. Φιλόθεος εξέφρασε τις ευχαριστίες του στον Οικουμενικό Πατριάρχη για την επίσκεψη του στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης και πρόσθεσε: «Έχουμε επίγνωση και, μακάρι και άλλοι να την αποκτήσουν, ότι το τιμητικό προβάδισμα, το πρωτείο των ευθυνών, ή οικουμενική και καθολική αποστολή του εκάστοτε αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως δεν είναι προϊόν υψηλών ιστορικών τίτλων, ούτε κάποιου αόριστου εθνικού δικαίου, ούτε ασφαλώς κοσμικών διεκδικήσεων, αλλά συνιστά ιεροκανονική υποχρέωση και αποτελεί ουσιαστική μαρτυρία καινοτικής αλληλοπεριχώρησης και αγαπητικής κοινωνίας, υπέρ των, ανά την Οικουμένη, Ορθοδόξων του Θεού εκκλησιών, για τη διάσωση της αλήθειας της ενότητας και την ουσιαστική δυνατότητα έγκυρης και υπεύθυνης ανάσχεσης διαφόρων τάσεων, οι οποίες τελευταία αναπτύσσονται και οδηγούν δυστυχώς την ενότητα των Ορθοδόξων σε προτεσταντικό τύπου κατατεμαχισμό».
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία του Πατριάρχη:
Με πολλήν συγκίνησιν και χαράν ευρισκόμεθα διά μίαν ακόμη φοράν εις την αγιοσκέπαστον πρωτεύουσαν της Μακεδονίας, την ιστορικήν Θεσσαλονίκην, συμβασιλεύουσαν πάλαι εις καιρούς ευτυχεστέρους διά το Γένος και τα νυν συμπρωτεύουσαν της Ελλάδος, η οποία όμως επίσκεψις ημών είναι η πρώτη απο της επαξίας εκλογής και εγκαθιδρύσεως του νέου και φερέλπιδος ποιμενάρχου αυτής, λίαν ημίν αγαπητού Αδελφού και συλλειτουργού κ. Φιλοθέου, του από Ωρεών. Δραττόμεθα της ευκαιρίας να ευχηθώμεν εις τον Ιερώτατον άγιον Θεσσαλονίκης μακράν, ευδόκιμον, καλλίκαρπον, πολύκαρπον και κατά πάντα θεοφιλή ποιμαντορίαν, προς οικοδομήν και αύξησιν της τοπικής Εκκλησίας και σωτηρίαν του πιστευθέντος εις αυτόν χριστεπωνύμου πληρώματος! Είναι νέος, είναι προσοντούχος, είναι δεδοκιμασμένος, είναι ταπεινόφρων, είναι ευέντευκτος και συνεργάσιμος, έχει υψηλούς οραματισμούς και αγάπην διά την Εκκλησίαν και τον άνθρωπον! Είθε να γράψη χρυσάς σελίδας εις την εκκλησιαστικήν ιστορίαν της Θεσσαλονίκης! Άλλωστε έχει συνεπικούρους εξ ουρανού, πέραν του πολιούχου Μεγαλομάρτυρος Αγίου Δημητρίου και των Ισαποστόλων Κυρίλλου και Μεθοδίου, και τριάκοντα πέντε ακόμη προκατόχους του ανεγνωρισμένους Αγίους, εν οις και οι Άγιοι Θεωνάς, Ιωσήφ ο Υμνογράφος, Συμεών ο Μυσταγωγός, ο Ιερομάρτυς Ιωσήφ ο Γ´ και, βεβαίως, η κορυφή της Θεολογίας Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, επ’ ονόματι του οποίου τιμάται ο ιερός ούτος Μητροπολιτικός Ναός, εις τον οποίον και το πρώτον αξιούμεθα σήμερον ως Πατριάρχης να εισέλθωμεν.
Ήλθομεν εις την ωραίαν Νύμφην του Θερμαικού, ευγενώς προσκληθέντες, διά να μετάσχωμεν των εορτασμών της εκατονταετηρίδος από της ιδρύσεως του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης. Αλλά ήλθομεν και διά να εγκαινιάσωμεν τας νέας εγκαταστάσεις του Οργανισμού «Βυζαντινή Θεσσαλονίκη», εις κτίριον το οποίον ευχαρίστως παρεχώρησεν η καθ’ ημάς Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή των Βλατάδων, πρόφρονι συγκαταθέσει και αδεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Άλλωστε, η ιστορική αύτη ημετέρα Μονή, την στοργήν της Μητρός Εκκλησίας προς τον ευσεβή λαόν της Θεσσαλονίκης εκφράζουσα, πάντοτε προθύμως έρχεται αρωγός κατά δύναμιν εις ο,τι θα ήτο χρήσιμον και επωφελές διά την τοπικήν κοινωνίαν, Εκκλησίαν και ακαδημαικήν κοινότητα. Πάντα ταύτα πληρούν ευχαρίστων αισθημάτων την καρδίαν ημών και αποτελούν αφορμήν πολλής δοξολογίας του ονόματος του Θεού!
Αλλ’ η παρουσία ημών συμπίπτει και με την σήμερον αγομένην εορτήν του Αγίου ενδόξου και πανευφήμου Αποστόλου Ιωάννου, του Θεολόγου. Ο Άγιος Ιωάννης, ο Ηγαπημένος επιστήθιος Φίλος του Χριστού και Παρθένος, είναι ο Ευαγγελιστής της αγάπης. Έζησε τον Θεόν ως αγάπην και τον εκήρυξεν ως αγάπην! Εβίωσε πλήρως και με απόλυτον συνέπειαν την διπλήν αγάπην: Την προς τον Θεόν και προς τον άνθρωπον, και την εκήρυξε μετά ιερού πάθους προς όσους επιθυμούν να λέγωνται Χριστιανοί και τέκνα Θεού! Έως τελευταίας του αναπνοής παρήγγελλε μετ’ επιτάσεως: «Τεκνία, αγαπάτε αλλήλους!» Εις τας χαλεπάς ημέρας μας, κατά τας οποίας έχει ψυγή η αγάπη των πολλών, και μάλιστα εκ των θεωρουμένων ευσεβών, το κήρυγμα της αγάπης του Θεολόγου είναι είπερ ποτέ και άλλοτε επίκαιρον και η προς αυτό συμμόρφωσις όλων πρώτη προτεραιότης! Δυνάμεθα να στοχαζώμεθα, να φιλοσοφούμεν, να επιδιδώμεθα εις έργα κοινωνικής προνοίας, φιλογενείας και αλτρουισμού ή ακόμη και να θεολογώμεν ακαδημαικώς, αλλά να απουσιάζη η αγάπη από την καρδίαν μας; Της αγάπης όμως απουσιαζούσης, πάντα ταύτα, και ο,τιδήποτε άλλο ως καλόν θεωρούμενον από πλευράς κοινωνικής, επιστημονικής κ.λπ., είναι απλώς πομφόλυγες και μηδεμίαν ή ελαχίστην αξίαν έχουν ενώπιον του Θεού, καθόσον «ο Θεός αγάπη εστί» (Α´ Ιωάν. δ´, 8). «Και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου, και εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ωφελούμαι», μας λέγει ο μέγας Παύλος, ο ιδρυτής της τοπικής σας Εκκλησίας (Α´ Κορ. ιγ´, 3). Όταν δε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ομιλεί περί αγάπης, δεν ομιλή δι᾽ ένα, ευγενές έστω, συναίσθημα, αλλά διά κάτι πολύ βαθύτερον και ουσιαστικώτερον, μέτρον και εξαμπλάριον του οποίου είναι η κένωσις και ταπείνωσις της Ενσαρκώσεως και η κάμινος του Σταυρού του Υιού και Λόγου του Θεού!
Ο Θεολόγος Γρηγόριος ονομάζει την αγάπην «συμψυχίαν»! «Συμψυχίαν την αγάπην ορίζομαι» (Ποίημα ΛΔ΄). Συμψυχία δε είναι ανάκρασις ψυχών και όχι απλώς παράλληλος πορεία των. Διά να ενθυμηθώμεν και τον έτερον γίγαντα της Θεολογίας, τον φιλοξενούντα ημάς θείον Γρηγόριον τον Παλαμάν, η αγάπη είναι άκτιστος ενέργεια του Θεού! Διά να την οικειωθώμεν, όπως άλλωστε και πάσαν άλλην Θείαν Άκτιστον Ενέργειαν, προϋποτίθεται κάθαρσις της καρδίας επιμελής διά μετανοίας και δακρύων και υπομονής πολλής εις τας ασθενείας και πάσας τας θλίψεις του βίου, αγών πνευματικός και σύντονος ψυχοσωματική άσκησις κατά το παράδειγμα των Αγίων, ακρίβεια ορθοδόξου δόγματος, λειτουργικός βίος, μυστηριακή μετοχή, λεπτομερής συνέπεια προς πάσας τας εντολάς του Θεού! Όταν κατ’ αυτόν τον τρόπον ευτρεπίζεται συστηματικώς ο έσω άνθρωπος, τότε η αγάπη, ακόμη και προς αυτούς τους εχθρούς, έρχεται ως θείον δώρημα της Χάριτος και ποιεί μονήν εις την ψυχήν και ο αγωνιστής πιστός καθίσταται ζώσα και διαυγής εικών του αγαπώντος Θεού, λαμπάς φωτεινή, η οποία φωτίζουσα τήκεται θυσιαστικώς χάριν του Θεού και του πλησίον!
Αυτήν την αγάπην εξυμνεί ο Απόστολος Παύλος λέγων: «Εάν ταίς γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των Αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον» (Α´ Κορ. ιγ´, 1). Τέτοιαν αγάπην εβίωσαν και εξακτίνωσαν πέριξ των όλοι οι απ’ αιώνος Άγιοι, τα ζώντα ταύτα και μεγαλόφωνα Ευαγγέλια του Χριστού! Αυτή η αγάπη ωδήγησεν εις το μαρτύριον τον Άγιον Δημήτριον και τους μαθητάς του Νέστορα και Λούπον, τους Μάρτυρας Αγαθόπουν και Θεόδουλον, την ομώνυμον της Πόλεως Αγίαν Θεσσαλονίκην, τον Οσιομάρτυρα Αββακούμ τον Σκητιώτην και ει τινα έτερον. Αυτή η αγάπη ωδήγησεν εις την Ορθόδοξον ομολογίαν τον Άγιον Αντώνιον Αρχιεπίσκοπον Θεσσαλονίκης κατά την έξαρσιν της εικονομαχικής αιρέσεως, του οποίου και τοιχογραφική εικών κοσμεί τον ιερόν τούτον Μητροπολιτικόν Ναόν, καθώς και τον εκ των διαδόχων του Βασίλειον Γ΄ τον Ομολογητήν. Αυτή η αγάπη ωδήγησεν εις το μαρτύριον υπέρ της Πίστεως και του Γένους τον Ιερομάρτυρα Ιωσήφ Γ΄ Θεσσαλονίκης τον από Δράμας. Αυτή η αγάπη εξήγειρε τους αυταδέλφους Θεσσαλονικείς Κύριλλον και Μεθόδιον και τους έφερε με πολλήν αυταπάρνησιν εις την Κεντρικήν και Ανατολικήν Ευρώπην, ενθουσιώδεις αποστόλους του Ευαγγελίου, αναγεννητάς εν Χριστώ λαών ολοκλήρων και θεμελιωτάς του Σλαβικού πολιτισμού, και τους κατέστησεν όχι απλώς Αγίους, αλλά Ισαποστόλους! Αυτήν την αγάπην εβίωσαν και εξακτίνωσαν ο Άγιος Θεωνάς, ο Άγιος Νήφων, ο κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης, οι Καβάσιλαι Νείλος και Νικόλαος, η Αγία Θεοδώρα, ο πολύς τα Θεία Γρηγόριος ο Παλαμάς και όλοι οι Άγιοί σας! Αυτή η αγάπη εδημιούργησεν έργα θαυμαστά εις την πόλιν σας, όπως το περίφημον Παπάφειον Ορφανοτροφείον, έργον μεγάλης πνοής του αειμνήστου λαμπρού εκείνου Χριστιανού και Ευεργέτου Ιωάννου Παπάφη, το οποίον και συνιστά την μεγαλυτέραν γνωστήν οικογένειαν, με περισσότερα των τριάκοντα χιλιάδων τέκνα! Αυτήν την αγάπην, την θείαν και θαυματουργόν αγάπην, εξαγγέλλει πάντοτε ευσεβώς η Εκκλησία και σαλπίζει αποστολικώς: «διώκετε την αγάπην» (Α´ Κορ. ιδ´, 1). Αυτήν καλλιεργεί, δι’ αυτήν προσεύχεται, εις αυτήν ελπίζει! Αυτή η αγάπη εκράτησε ζων και ηνωμένον το Γένος εις καιρούς αργαλέους. Αυτή η αγάπη,η μη ζητούσα τα εαυτής αλλά τα του ετέρου, νικά το Εγώ και εξυψώνει το Εμείς! Απομειώνει το άτομον και δοξάζει το πρόσωπον! Μεταμορφώνει την αγέλην εις κοινωνίαν! Όπως η Ειρήνη δεν είναι απλώς «Μη πόλεμος», αλλ’ η Ειρήνη του Θεού η «πάντα νούν υπερέχουσα», έτσι και η Αγάπη δεν είναι απλώς «Μη μίσος», αλλά η Αγάπη του Θεού, η Άκτιστος Ενέργειά Του, η αδελφοποιούσα κατ’ αλήθειαν τους ανθρώπους και καθιστώσα αυτούς γνήσια τέκνα του Ουρανίου Πατρός, τέκνα φωτόμορφα της Εκκλησίας!
Αυτήν την αγάπην κηρύσσοντες και σήμερον από του Μητροπολιτικού τούτου της Εκκλησίας των Θεσσαλονικέων Ναού, χαιρόμεθα διότι εις το πρόσωπον του νέου Μητροπολίτου σας κ. Φιλοθέου βλέπομεν ένα γνήσιον εκφραστήν της. Η όλη δε μέχρι σήμερον αναστροφή και στάσις του εις τα εκκλησιαστικά πράγματα, μόνον αγαθά και θεοφιλή προμηνύει και προμνηστεύεται! Να γνωρίζετε, Ιερώτατε άγιε Αδελφέ, ότι η Μήτηρ Εκκλησία σας περιβάλλει με πολλήν εκτίμησιν και εκτενή αγάπην και εμπιστοσύνην και ου παύεται προσευχομένη διά τε το προσφιλές πρόσωπόν σας, διά τους εκλεκτούς συνεργάτας και το χριστώνυμον ποίμνιόν σας. Σας ευχαριστούμεν από καρδίας τόσον διά την ευλαβή πρόσκλησιν και την θερμήν υποδοχήν όσον και διά τους ευγενείς λόγους της προσφωνήσεώς σας. Είθε ο Θεός να οδηγή πάντοτε τα βήματά σας εις το ποιείν επιμελώς το θέλημά Του το άγιον, το συμφέρον υπέρ πάσαν φρόνησιν ανθρωπίνην, προς οικοδομήν, αγιασμόν και σωτηρίαν παντός του πληρώματος της Εκκλησίας των Θεσσαλονικέων!
«Λοιπόν, αδελφοί, χαίρετε, καταρτίζεσθε, παρακαλείσθε, το αυτό φρονείτε, ειρηνεύετε, και ο Θεός της αγάπης και ειρήνης έσται μεθ’ υμών»! (Β´ Κορ. ιγ´, 11).