Από τον ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΣΠΥΡΟΥ
Στην αύξηση του τουρισμού και στην ανάπτυξη της οικονομίας στη χώρα συμβάλλουν τα εκατοντάδες ιστορικά μοναστήρια που στέκουν για αιώνες ακόμη και σε απόμερα σημεία, όπου φτάνει κανείς διασχίζοντας δύσβατες διαδρομές. Αρκετά από αυτά είναι κρεμασμένα σε βράχια ή χωμένα σε μικρές σπηλιές. Η Πελοπόννησος θα μπορούσε να καυχιέται ότι «κατέχει» πολλά από τα πιο ιστορικά και σημαντικά μοναστήρια της Ορθοδοξίας, ένα από αυτά η Ιερά Μονή Παναγίας Σεπετού, μια Μονή «κρεμασμένη» στα βράχια.
«Στην περιοχή της Ηλείας βρίσκεται ένα από τα πιο εντυπωσιακά μοναστήρια του ελλαδικού χώρου, η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, γνωστή ως Μονή Σεπετού» αναφέρει στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» η Κατερίνα Παπαηλίου, αρχαιολόγος και συντηρήτρια έργων τέχνης και αρχαιοτήτων και προσθέτει ότι «το μοναστήρι βρίσκεται σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από το χωριό Αλιφείρα, το οποίο είναι βόρεια της Ανδρίτσαινας, και είναι χτισμένο μέσα σε απόκρημνο και κατακόρυφο βράχο ακριβώς πάνω από την όχθη του ποταμού Τρίτωνα, παραποτάμου του Αλφειού. Η επιβλητική Μονή στέκει αγέρωχη προσφέροντας στους επισκέπτες θρησκευτική αγαλλίαση και φυσική ηρεμία».
Όπως αναφέρει η κυρία Παπαηλίου ότι σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία η Ιερά Μονή της Παναγίας Σεπετού χρονολογείται τον 11ο αιώνα μ.Χ. Σχετικά με την προέλευση της ονομασίας της Ιεράς Μονής έχουν διατυπωθεί διάφορες και αρκετές απόψεις, πολλές από αυτές διασώζονται ακόμη και σήμερα. Σύμφωνα με μια ερμηνεία η λέξη Σεπετό προέρχεται από το σλαβικό «Sopot», που σημαίνει καταρράκτης, μιας και στους πρόποδες του μοναστηριού ρέει ο ποταμός Τρίτωνας με τον καταρράκτη του.
Μια άλλη εκδοχή συνδέεται με το ρηματικό επίθετο «σεπτός» το οποίο σημαίνει σεβαστός. Η τελευταία εκδοχή σχετίζεται με τη φράση «σε πετώ» που ξεστόμισε μια μητέρα, η οποία πέταξε το σπλάχνο της από τον βράχο. Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο μια μητέρα στην απόγνωσή της που το παιδί της ήταν βαριά άρρωστο έκανε τάμα στην Παναγία ότι αν γιατρευόταν από την επιληψία, θα το πέταγε από τον βράχο για χάρη της. Πραγματικά, το παιδάκι έγινε καλά και η μητέρα αποφάσισε ότι έπρεπε να εκπληρώσει το τάμα της. Πήρε, λοιπόν, το παιδί και με πίστη στην Παναγία το πέταξε από ψηλά λέγοντας «σε πετώ». Τότε η Μεγαλόχαρη έκανε την εμφάνισή της και το μικρό παιδί δεν έπαθε τίποτα απολύτως. Όλο αυτό άφησε έκπληκτους τους πάντες, οι οποίοι με δάκρυα στα μάτια προσκύνησαν την Παναγία κάνοντας αμέσως λόγο για ένα μεγάλο θαύμα. Από τότε η Παναγία ονομάστηκε «Σεπετιώτισσα».
Σπουδαία συνεισφορά στον αγώνα του έθνους
Παράλληλα, η κυρία Παπαηλίου τονίζει ότι «ο ρόλος που διαδραμάτισε η Ιερά Μονή κατά την περίοδο του Βυζαντίου αλλά και της Φραγκοκρατίας ήταν πολύ σημαντικός. Επίσης, η συνεισφορά της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον Αγώνα του Έθνους είναι σπουδαία και αδιαμφισβήτητη. Σύμφωνα με την παράδοση δεν είναι λίγοι οι αγωνιστές που έτρεχαν στο συγκεκριμένο μοναστήρι για να προσευχηθούν και να δώσουν τον όρκο «Ελευθερία ή Θάνατος» μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, της Μητέρας όλων. Μάλιστα, στα ιδιαίτερα δύσκολα χρόνια της περιόδου της Τουρκοκρατίας η Ιερά Μονή στάθηκε δίπλα στους πιστούς της ευρύτερης περιοχής και τους προσέφερε ουσιαστική βοήθεια».
Το κρυφό σχολειό απ’ όπου πέρασαν αγωνιστές, πατριώτες, οπλαρχηγοί και καπετάνιοι, και η θαυματουργή εικόνα, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, που σώθηκε από πυρκαγιά!
Η κυρία Παπαηλίου αναφέρει ακόμη ότι η Μονή δεν άργησε να αναδειχθεί σε αξιόλογο και σπουδαίο κέντρο ιστορικών αποφάσεων για τους σκλαβωμένους Έλληνες. Γραπτές πηγές αλλά και προφορικές παραδόσεις, αναφέρουν ότι στους χώρους του μοναστηριού λειτούργησε κρυφό σχολειό έως το 1821. Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να κρατήσει σε πολλά παιδιά αναμμένη τη σπίθα όχι μόνο για μάθηση και παιδεία, αλλά και για ελευθερία. Εξάλλου, οι ιερείς και οι μοναχοί της ορθοδοξίας ήταν αναμφισβήτητα οι κυρίως δάσκαλοι των ελληνοπαίδων στα χρόνια της δουλείας και βέβαια, το κρυφό σχολειό ήταν γεγονός και ήταν σωτήριο δώρο, μέσα στην τουρκοκρατία, για τα ελληνόπουλα. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε ότι ο σύγχρονος ερευνητής Τάσος Γριτσόπουλος σημειώνει: «Από τα σπλάχνα του κρυφού σχολειού προεβλήθη κάποτε η μεγαλυτέρα εθνική αντίστασις που γνωρίζει η ιστορία, δια να κρατηθούν όρθια τα όσια και τα ιερά του έθνους, η πίστις εις τον Θεόν, τον άνθρωπον και τας ηθικάς αξίας».
Όπως υπογραμμίζει η κυρία Κατερίνα Παπαηλίου «αξιοσημείωτοι και σπουδαίοι αγωνιστές, πατριώτες, οπλαρχηγοί και καπετάνιοι προήλθαν από το κρυφό σχολειό που λειτουργούσε στο εν λόγω μοναστήρι. Οι άνθρωποι αυτοί κατάφεραν να βοηθήσουν ουσιαστικά το Έθνος, να δώσουν κουράγιο και δύναμη στους συμπατριώτες τους και δεν δίστασαν να θυσιαστούν για την πολυπόθητη Ελευθερία»
Το 1915 και συγκεκριμένα στις 23 Αυγούστου, την ημέρα του εορτασμού της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου ξέσπασε απρόσμενη ολέθρια πυρκαγιά. «Στο μοναστήρι προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές, καθώς αποτεφρώθηκε το καθολικό, τα κελιά και σημαντικά κειμήλια» επισημαίνει η κυρία Παπαηλίου και συμπληρώνει ότι «μόνο η εικόνα της Παναγίας της Σεπετιώτισσας σώθηκε από αυτή την καταστροφική φωτιά. Αργότερα, η Μονή του Σεπετού ανακαινίστηκε και στην ανακαίνιση αυτή οφείλεται η σημερινή της μορφή. Το 2007, όμως, η Ιερά Μονή κινδύνεψε για μια ακόμη φορά όταν ξέσπασαν οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές που στιγμάτισαν τον νομό Ηλείας. Οι φλόγες πλησίασαν απειλητικά το μοναστήρι και έκαψαν τον περιβάλλοντα χώρο του με την καταπληκτική θέα».
Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Σεπετιώτισσας -η οποία σώθηκε από την πυρκαγιά που ξέσπασε στις 23 Αυγούστου του 1915- είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Προφορικές πηγές αναφέρουν ότι δεν ήταν λίγες οι γυναίκες που κατέφθαναν στο μοναστήρι, γονάτιζαν μπροστά από την εικόνα της Παναγίας της Σεπετιώτισσας έχοντας στην αγκαλιά τα παιδιά τους και ζητούσαν την ευλογία Της, κάτι το οποίο συνηθίζεται και σήμερα, ιδίως τις ημέρες που η Εκκλησία τιμά την Υπεραγία Θεοτόκο. Παράλληλα, αξιόλογες είναι και οι εικόνες, οι οποίες κοσμούν και το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Προσκυνητές
«Το συγκεκριμένο μοναστήρι που είναι χτισμένο μέσα στον απότομο βράχο αφήνει άναυδο τον επισκέπτη, καθώς δίνει την εντύπωση ότι «κρέμεται» στο κενό. Το συγκρότημα αυτό αρχιτεκτονικά υψώνεται σε πέντε επίπεδα. Πρόκειται για ένα μοναστήρι μεγάλων διαστάσεων που φιλοξενεί αρκετούς βοηθητικούς χώρους και ορισμένα κελιά. Ιδιαίτερα επιβλητικός είναι και ο πύργος της Μονής που στεγάζει τον ξενώνα. Στον ξενώνα φιλοξενούνται όσοι επιζητούν ένα ησυχαστήριο». Κατά την πανήγυρη της Ιεράς Μονής Παναγίας Σεπετού στις 23 Αυγούστου, η Μονή κατακλύζεται από πλήθος πιστών από όλη την Ελλάδα. Οι χιλιάδες προσκυνητές καταφθάνουν στο μοναστήρι με απώτερο σκοπό να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Σεπετιώτισσας» καταλήγει η κυρία Παπαηλίου.