Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, κατά την τελευταία ημέρα της επισκέψεώς του στην Χίο, την Κυριακή, 8 Σεπτεμβρίου 2024, εορτή του Γενεθλίου της Υπεραγίας Θεοτόκου, χοροστάτησε στον Ι. Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Καλλιμασιάς.
Μετά την Απόλυση, τέλεσε Μνημόσυνο για τους εκ Καλλιμασιάς αοιδίμους προκατόχους Αυτού, Πατριάρχες Ιωακείμ Β’ και Ιωακείμ Δ’.
Στη συνέχεια, ο Μητροπολίτης Χίου κ. Μάρκος, προσφωνώντας τον Οικουμενικό Πατριάρχη, επεσήμανε τη διαχρονική μέριμνα του Οικουμενικού Θρόνου για τη διατήρηση της παιδείας και για την ενίσχυση των απανταχού τέκνων του. Όπως είπε, η Μήτηρ Εκκλησία ανεδείχθη σωστική κιβωτός της Πίστεως και της Παραδόσεως, οι οποίες διατηρήθηκαν με τους αγώνες και τις θυσίες κληρικών και λαϊκών του Οικουμενικού Θρόνου. Αναφερόμενος δε στη διαμορφωθείσα πραγματικότητα, μετά το 1453, τόνισε, μεταξύ άλλων, τα εξής:
“Διά το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, η εκπαίδευσις των κληρικών και λαϊκών ήτο θέμα ζωτικής ανάγκης, το οποίον, μη καλυπτόμενον, θα οδήγει εις την αδυναμίαν μεταδόσεως του μηνύματός Του. Άνευ της απαραιτήτου καταρτίσεως, οι λειτουργοί της Εκκλησίας δεν θα ηδύναντο να εκπληρώσουν στοιχειωδώς τα λειτουργικά των καθήκοντα και να πραγματοποιήσουν οιανδήποτε παρέμβασιν, αφορώσαν εις την διαμόρφωσιν και εξέλιξιν του δημοσίου βίου.
Ως εκ τούτου, διαχρονική και διακτινιζομένη εις άπασαν την περιφέρειαν υπήρξεν η πατριαρχική μέριμνα διά την εξέλιξιν της παιδείας αφικομένη έως της πλέον απομεμακρυσμένης εκκλησιαστικής επαρχίας και κοινότητος εκ των υπαγομένων εις την κανονικήν δικαιοδοσίαν του Οικουμενικού Θρόνου και περιλαμβάνουσαν πάσας τας βαθμίδας της εκπαιδεύσεως.
Σταδιακώς, εις άπασαν την επικράτειαν και δη εις τα μεγάλα αστικά κέντρα, ιδρύθησαν εκπαιδευτήρια και ανώτεραι σχολαί, τα οποία όμως δεν ελειτούργησαν απροσκόπτως, δεδομένου ότι η κρατική διοίκησις δεν εγκατέλειψε την πρόθεσιν εξισλαμισμού των υποδούλων, ούτε την φιλοχρηματίαν της.”
O Μητροπολίτης Χίου αναφέρθηκε εκτενώς στην προσφορά πολλών Πατριαρχών, με έμφαση στο έργο και τη διακονία προς αυτή την κατεύθυνση των εκ Καλλιμασιάς ως άνω δύο Πατριαρχών.
Στην αντιφώνησή του, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, με αφορμή την εορτή του Γενεθλίου της Υπεραγίας Θεοτόκου, αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη τιμή που η Εκκλησία αποδίδει προς το πρόσωπό της.
“Έχει πολλές ιδιότητες και γι᾽ αυτό και πολλά ονόματα η Υπεραγία Θεοτόκος. Εμείς επιθυμούμε να υπογραμμίσουμε σήμερα την ιδιότητά της ως συμβόλου ενότητος. Και πράγματι είναι, διότι εγέννησε τον Υιόν του Θεού, ο οποίος ήλθεν επί της γης διά την σωτηρίαν ολοκλήρου του γένους των ανθρώπων, άνευ ουδεμιάς διακρίσεως.
Η Κυρία Θεοτόκος είναι η κοινή Μητέρα, η οποία ενώνει αρρήκτως τα τέκνα της μεγάλης οικογενείας των Πανορθοδόξων. Εις όλους τους Ορθοδόξους ναούς ανά την υφήλιον, το εικόνισμα της Βρεφοκρατούσης Θεομήτορος κατέχει απαραιτήτως την πρώτην θέσιν εις το αριστερόν μέρος του εικονοστασίου. Και ουδείς είναι ικανός να εκθρονίση την Παναγίαν από τους ναούς και από τις καρδιές των Ορθοδόξων.
Έπειτα, την Παναγία θεωρούμε ως Μητέρα και Προστάτιδα όλων των ανά τον κόσμον πολυαρίθμων τέκνων του καθ᾽ ημάς Οικουμενικού Θρόνου και εις Αυτήν αναθέτουμε την μεσιτείαν υπέρ της προόδου και κατά Χριστόν αυξήσεως και προκοπής αυτών. Υπερηφανευόμεθα πατρικώς οσάκις διαπιστούμεν την ευλάβειαν των απανταχού τέκνων της Μητρός Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως προς την Κεχαριτωμένην, ευλάβειαν την οποίαν ενεφύσησε και ενέπνευσεν εις αυτά από της παιδικής των ηλικίας η ατίμητη Ρωμηά μάνα. Αυτό είναι το μεγαλείο των θρησκευτικών και οικογενειακών πατρογονικών μας παραδόσεων, αλλά και της φυλής μας, η οποία γνωρίζει να τηρή και να μεταδίδη από γενεάς εις γενεάν τις πάντοτε ζωντανές αυτές παραδόσεις”.
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του τόνισε:
“Επί τη σημερινή επισκέψει μας ενταύθα, εις τον γενέθλιον τόπον των αοιδίμων Προκατόχων ημών Ιωακείμ Β´ και Δ´, ανέρχονται αυθορμήτως εις τα χείλη μας και οι λόγοι του μεγάλου τραγικού ποιητού Ευριπίδου, «ουδέν πατρώας χθονός ανδρί φίλτερον», δηλαδή τίποτε δεν υπάρχει διά τον άνθρωπον περισσότερον αγαπητόν από την γην των πατέρων του! Πράγματι, δεν υπάρχει προσφιλέστερον τμήμα της γης δι᾽ ένα άνθρωπον από εκείνο εις το οποίον είδε το φως της ημέρας. Τούτο συμπεραίνομεν και από τα διακατέχοντα ημάς συναισθήματα χαράς και συγκινήσεως οσάκις επισκεπτόμεθα την γενέτειράν μας, επίσης Αιγαιοπελαγιτικήν, Ίμβρον, όπως προ δύο εβδομάδων, και το χωρίον μας των Αγίων Θεοδώρων, όπου εγεννήθημεν, διήλθομεν τους παιδικούς ημών χρόνους και εδιδάχθημεν τα πρώτα γράμματα.”
O Πατριάρχης αναφέρθηκε εκτενώς στους εκ Καλλιμασιάς προκατόχους Του, Πατριάρχες Ιωακείμ Β’ και Ιωακείμ Δ’. Για τον πρώτο, μεταξύ άλλων, είπε:
“Πρόξενος ιδιαιτέρας συγκινήσεως υπήρξε δι᾽ ημάς προσωπικώς και η αναφορά εις τον βίον του Ιωακείμ Β´ περί της ψαλτικής διακονίας του ως νέου κανονάρχου εις τον Ιερόν Ναόν του Αγίου Ιωάννου των Χίων, εις την οδόν Μαστιχοπωλών εν Γαλατά, ναός ο οποίος ανήκεν εις την Χιακήν παροικίαν της Πόλεως. Εις αυτόν τον ναόν υπηρετήσαμεν και ημείς ως νέος διάκονος. Δυστυχώς, σήμερον, παρά πάσαν έννοιαν δικαίου, ο ναός είναι κατειλημμένος και η εμφάνισίς του αποκαρδιωτική. Δεόμεθα του Υψίστου, ο ναός σύντομα να επιστραφή εις την Ρωμαίικην Κοινότητα, εις την οποίαν νομίμως ανήκει, και εις την κανονικήν δικαιοδοσίαν της Μητρός Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως.”
Μιλώντας για την προσωπικότητα και τη διακονία του Ιωακείμ Δ’, ανέφερε:
“Πρωτοφανές διά τα δεδομένα της εποχής ήταν το γεγονός ότι διά την Πατριαρχικήν εκλογήν του έλαβε τας συγχαρητηρίους ευχάς και αυτού του Πάπα Ρώμης Λέοντος ΙΓ´, τον οποίον είχεν επισκεφθή όταν ως Μητροπολίτης Δέρκων μετέβη εις Ιταλίαν διά θεραπείαν.
Εκ της συντόμου Πατριαρχείας του, διαρκείας μόλις δύο ετών (Οκτώβριος 1884 – Νοέμβριος 1886), ξεχωρίζει η αποκατάστασις των άλλοτε χαλαρών σχέσεων μετά των Εκκλησιών Σερβίας και Ρουμανίας, εις την οποίαν και εχορηγήθη αυτοκέφαλον καθεστώς υπό της Μητρός Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως το έτος 1885. Την 140ήν επέτειον του γεγονότος αυτού, μαζί με την εκατονταετίαν από της αποδόσεως Πατριαρχικής αξίας εις την Εκκλησίαν Ρουμανίας, θα τιμήσωμεν κατά το προσεχές έτος, μεταβαίνοντες αυτοπροσώπως εις Βουκουρέστιον, κατόπιν αδελφικής προσκλήσεως του Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ρουμανίας κ. Δανιήλ.”
Ολοκληρώντας την ομιλία του, ο Οικουμενικός Πατριάρχης τόνισε:
“Επί τη ευκαιρία της ολοκληρώσεως της επισήμου επισκέψεώς μας εις Χίον ευχαριστούμεν ολοκαρδίως τον Ιερώτατον Ποιμενάρχην της θεοσώστου ταύτης Επαρχίας άγιον Χίου κ. Μάρκον διά την τιμητικήν πρόσκλησιν, διά την Αβραμιαίαν φιλοξενίαν που επεφύλαξεν εις ημάς και την τιμίαν συνοδείαν μας, καθώς και δι᾽ όσα αγαθά προσείπεν ημίν επί καλωσορισμώ επί του εδάφους της κανονικής αυτού δικαιοδοσίας.
Είμεθα ευτυχείς ως Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία έχοντες επί κεφαλής της ιστορικής αυτής Επαρχίας του Πανσέπτου Οικουμενικού Θρόνου υμάς, άγιε αδελφέ! Συγχαίρομεν υμίν πατρικώς, αγαπητοί Καλλιμασιώτες, διά τον άξιον και στοργικόν ποιμενάρχην σας και σας προτρέπουμε να ευρίσκεσθε πάντοτε αφωσιωμένοι στο πλευρό του, προς συνέχισιν από κοινού του μακρού βίου της Επαρχίας αυτής.
Η προσευχομένη καρδία μας ευρίσκεται πλησίον των απανταχού της γης ευσεβών τέκνων της Μητρός Εκκλησίας. Διό και κατά την σημερινήν επικοινωνίαν μας επιδαψιλεύομεν ολόθερμον την πατρικήν και Πατριαρχικήν ευλογίαν μας επί πάντας υμάς και τους οικείους σας. Ευχόμεθα δε εις όλους ευλογημένον νέον εκκλησιαστικόν έτος και δι᾽ αυτού καλήν είσοδον εις την περίοδον της εντατικής και πάλιν εργασίας μετά την ανάπαυλα των θερινών διακοπών, οι οποίες με την βοήθειαν του Θεού κύλησαν ομαλώς, χάρις εν πολλοίς και εις την ελληνοτουρκικήν προσέγγισιν, η οποία, ομολογουμένως, απέδωσε καρπούς. Προσευχόμεθα ενθέρμως να συνεχίσουμε να βλέπουμε εικόνες, όπως αυτές του εφετεινού καλοκαιριού, με τους εκ Τουρκίας επισκέπτες, εις την Χίον και τα άλλα ελληνικά νησιά, και τους πολλούς εξ Ελλάδος, εις την Βασιλίδα των πόλεων και εις άλλας ιστορικάς περιοχάς της γείτονος χώρας. Σας συγχαίρομεν ολοκαρδίως, αγαπητοί Χιώτες, επειδή δίδετε έξοχον παράδειγμα αληθούς φιλοξενίας, διδάσκοντας όλους μας ότι οι θάλασσες δεν μας χωρίζουν, αλλά μας ενώνουν!”
Στην συνέχεια, σε ατμόσφαιρα συγκίνησης, ο Οικουμενικός Πατριάρχης τέλεσε Τρισάγιο επί του τάφου του αοιδίμου Πατριάρχου Ιωακείμ Δ’.
Το μεσημέρι, ο Πατριάρχης ευλόγησε την τράπεζα που παρέθεσε προς τιμήν του ο Δήμαρχος Χίου κ. Ιωάννης Μαλαφής, και στη σύντομη ομιλία του ευχαρίστησε τον Ποιμενάρχη και όλες τις αρχές του τόπου για τη θερμή υποδοχή και φιλοξενία που του επεφύλαξαν κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Χίο.
Αργά το μεσημέρι, μαζί με τη συνοδεία του, αναχώρησε ακτοπλοϊκώς για τον γειτονικό Çeşme.