Την Κυριακή του Ασώτου 28 Φεβρουαρίου, ο Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων λειτούργησε και κήρυξε το θείο λόγο στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και Αγίου Ελευθερίου Διαβατού.
Ο Σεβασμιώτατος στην ομιλία του ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Πάντα μοι έξεστιν αλλ᾽ ου πάντα συμφέρει· πάντα μοι έξεστιν αλλ᾽ ουκ εγώ εξουσιασθήσομαι υπό τινος».
Μία ανεπανάληπτη διακήρυξη έκανε σήμερα στο αποστολικό ανάγνωσμα ο ουρανοβάμων απόστολος Παύλος. Μία διακήρυξη ελευθερίας, της απολύτου ελευθερίας που χάρισε ο Θεός στον άνθρωπο. Και τι διακηρύσσει ο απόστολος; «Πάντα μοι έξεστιν αλλ᾽ ου πάντα συμφέρει». Όλα μου είναι επιτρεπτα, όλα μπορώ να τα κάνω, αλλά δεν με συμφέρουν όλα και δεν με ωφελούν όλα.
Και συνεχίζει: «Πάντα μοι έξεστιν αλλ᾽ ουκ εγώ εξουσιασθήσομαι υπό τινος». Όλα έχω δικαίωμα να τα κάνω, αλλά δεν θα γίνω υποχείριο κανενός πράγματος.
Να, λοιπόν, ο τέλειος ορισμός της ελευθερίας, που δεν μετατρέπεται σε ασυδοσία, αλλά ελέγχεται και κατευθύνεται από τη λογική, από τον ηγεμόνα νού του ανθρώπου. Γιατί ο Θεός δεν μας έπλασε μόνο ελευθέρους, δεν χάρισε σε εμάς τους ανθρώπους μόνο το δικαίωμα της ανεξαρτησίας και της αυτοδιαθέσεως, το συνόδευσε και με το δώρο της λογικής και της συνέσεως, προκειμένου να μην καταντησει ο άνθρωπος στο σημείο που περιγράφει ο ψαλμωδός Δαβίδ λέγοντας: «άνθρωπος εν τιμή ων ου συνήκε· παρασυνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ωμοιώθη αυτοίς».
Ο Θεός δεν μας περιορίζει με τις εντολές του, δεν μας υποχρεώνει να τις ακολουθήσουμε και να τις εφαρμόσουμε. Μας τις έδωσε για να μας προφυλάξει από τον πειρασμό της ασυδοσίας και να ενισχύσει τη σύνεση και τη λογική μας να κατευθύνει τη ζωή μας όχι προς την καταστροφή μας αλλά προς το συμφέρον και την ωφέλειά μας και να μας κάνει πραγματικά ελευθέρους και όχι αγομένους και φερομένους από τα πάθη και τις αδυναμίες μας.
Δυστυχώς όμως οι άνθρωποι θεωρούμε συχνά τις εντολές του Θεού ή ακόμη και τις υποδείξεις της λογικής περιοριστικές της ελευθερίας μας και όχι μόνο τις αγνοούμε, αλλά κάποιες φορές βαδίζουμε αντίθετα προς αυτές, με αποτέλεσμα να αποτυγχάνουμε στις επιλογες μας, και αντί να κερδίζουμε περισσότερη ελευθερία να υποδουλωνόμεθα στο κακό.
Αυτό έκανε και ο νεώτερος υιός της σημερινής παραβολής, ο γνωστός σε όλους μας άσωτος. Νόμισε ότι όλα επιτρέπονται, ότι όλα έχει δικαίωμα να τα κάνει στη ζωή του. Και τι κατόρθωσε; Αντί να απολαμβάνει την ελευθερία του και τη στοργική φροντίδα του πατέρα του, αναγκάσθηκε να γίνει δούλος ξένων και κυρίως δούλος των παθών του και των συνηθειών του.
Πόσο τραγικό λάθος έκανε με την επιλογή του, το κατάλαβε από τις συνέπειες που είχε αυτή η επιλογή της δήθεν ελευθερίας.
Πόσο τραγικό λάθος έκανε, το αποδεικνύει η μετάνοιά του και η απόφασή του να επιστρέψει στο σπίτι του πατέρα του και να τον παρακαλέσει να τον αποκαταστήσει όχι ως υιό του αλλά «ως ένα των μισθίων» του.
Δεν είναι όμως μόνο ο νεώτερος υιός που αστοχεί νομίζοντας ότι τα πάντα επιτρέπονται. Είναι και ο πρεσβύτερος, ο οποίος φαινομενικά κυβερνά την ελευθερία του με τη λογική και ακολουθεί το θελημα του πατέρα του. Και όμως και αυτός πέφτει στην ίδια παγίδα, γιατί νομίζει ότι, επειδή είναι ο πιστος και αφοσιωμένος υιός, μπορεί να κάνει τα πάντα. Μπορεί ακόμη να κατακρίνει και να καταδικάζει τις πράξεις του αδελφού του, μπορεί να κρίνει τις πράξεις του πατέρα του, μπορεί να διεκδικεί προνόμια έναντι του αδελφού του.
Όμως και αυτός κάνει το ίδιο τραγικό λάθος με τον νεώτερο αδελφό του, γιατί δεν κατανοεί πως το ότι μπορεί να τα κάνει όλα αυτά, δεν είναι προς το συμφέρον του, δεν είναι επιβεβαίωση της ελευθερίας του, γιατί τελικά του στερεί αυτό το οποίο επεδίωκε, του στερεί να απολαμβάνει τη χαρά του πατέρα του.
«Πάντα μοι έξεστιν αλλ᾽ ου πάντα συμφέρει· πάντα μοι έξεστιν αλλ᾽ ουκ εγώ εξουσιασθήσομαι υπό τινος».
Ας ακούσουμε και εμείς προσεκτικα σήμερα τη διακήρυξη του αποστόλου Παύλου και ας εξετάσουμε τον εαυτό μας. Και εάν δεν τον βρούμε να ομοιάζει με τον άσωτο υιό, ο οποίος έγινε δέσμιος των παθών του, ας δούμε μήπως ομοιάζουμε με τον πρεσβύτερο, ο οποίος, αν και φαινομενικά ήταν ευσεβής και πιστός, έγινε από την απροσεξία του δέσμιος του πάθους της κρίσεως και της κατακρίσεως του αδελφού του αλλά και του πατέρα του.
Και εάν ο άσωτος υιός με τη μετάνοιά του απηλλάγη από την εξουσία της αμαρτίας, ο πρεσβύτερος που δεν συνειδητοποίησε το σφάλμα του, που δεν κατανόησε την παγίδα στην οποία έπεσε εξαιτίας της υψηλοφροσύνης του, παρέμεινε τελικά εξουσιαζόμενος από το πάθος της κατακρίσεως.
Ας εξετάσουμε και ας ελέγξουμε όλοι μας τον εαυτό μας και ας περιορισθούμε στο να εξετάζουμε τα δικά μας σφάλματα και όχι των άλλων· ας περιορισθούμε να κρίνουμε και να κατακρίνουμε τον εαυτό μας μόνο, για να αξιωθούμε και εμείς να απολαύσουμε τη συνεύρεσή μας με τον Θεό και τη χαρά της αιωνίου βασιλείας του, εκεί όπου ο Πατέρας όλων μας μας περιμένει με ανοικτές τις αγκάλες, για να μας αποκαταστήσει στο σπίτι του, που είναι η βασιλεία των ουρανών.
