Μνήμη και θλιβερά επέτειος της αλώσεως της Βασιλίδος των πόλεων, της Κωνσταντινουπόλεωςστίς 29 Μαίου και στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Ευαγγελιστρίας των Πατρών, Κλήρος και Λαός, με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Πατρών κ. Χρυσόστομο, ετίμησαν τον αοίδιμο και μαρτυρικόν Αυτοκράτορα, Κωνσταντίνο τον Παλαιολόγο και τους συμπολεμιστάς του ήρωας και μάρτυρας της αλώσεως και για μια ακόμη φορά, υπεκλίθησαν στην θυσία τους και στην προσφορά της ίδιας της ζωής τους, υπέρ των ιερών και των οσίων του Γένους.
Ο Μητροπολίτης, ετέλεσε την Θεία Λειτουργία συλλειτουργούντος του Επισκόπου Κερνίτσης κ. Χρυσάνθου και άλλων Κληρικών της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών.
Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, ετελέσθη το ιερό Μνημόσυνο, του τελευταίου Αυτοκράτορος της Κωνσταντινουπόλεως, Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου και όλων όσοι έπεσαν στις επάλξεις της Βασιλευούσης η μαρτυρικώς, μετά ταύτα, υπό των βαρβάρων Τούρκων, ετελειώθησαν.
Στην ομιλία του, ο Μητροπολίτης ανεφέρθη στον μαρτυρικό Αυτοκράτορα και μίλησε κατ’ αρχάς για την σχέση του με την Πάτρα, αφού ο Γάμος του με την Θεοδώρα (Μαγδαληνή) Τόκου, ετελέσθη την 1η Ιουλίου 1428, στο Σαραβάλι των Πατρών και στο παλάτι των Παλαιολόγων στο Σανταμέρι των Πατρών, άφησε την τελευταία της πνοή η σύζυγό του κατά την γέννα, μαζί με το παιδί τους.
Εν συνεχεία, ανεφέρθη στη δόξα και στο κλέος της Κωνσταντινουπόλεως και στην πτώση της και στα τραγικά αποτελέσματα, ουχί μόνο για την Ρωμηοσύνη, αλλά και για την παγκόσμια ιστορία.
«… Η πόλις της Οικουμένης, της καλλονής η εστία, το της τρυφής χωρίον, του ημετέρου γένους το έδαφος, το των αγαθών πρυτανείον, ομόροις το θέλγητρον και αλλογενέσιν το ηδύτατον λάλημα∙ η κοινή πατρίς και μήτηρ των Ορθοδόξων Χριστιανών Εάλω. Εάλω η Πόλις…»
«…Ο κύρης Κωνσταντίνος, ο φρόνιμος, ο δυνατός, ο περισσά ανδρειωμένος, ο πράος, ο καλόλογος, η φήμη των Ρωμαίων και μέγας τω όντι εν τη δυστυχία αυτού γενόμενος, επεδείξατο ανδρείαν απαράμιλλον και ηρωισμόν εφάμιλλον του Λεωνίδα και των Σπαρτιατών…»
Η κερκόπορτα έκρινε την ιστορία του κόσμου.
«Ο Βασιλεύς ούν απαγορεύσας εαυτόν, ιστάμενος, βαστάζων σπάθην και ασπίδα, είπε λόγον λύπης άξιον: “Ουκ έστι τις των χριστιανών του λαβείν την καφαλήν μου απ’ εμού;” Ην γαρ μονώτατος απολειφθείς. Τότε εις των Τούρκων δούς αυτώ κατά πρόσωπον και πλήξας και αυτός τω Τούρκω εχαρίσατο∙ των όπισθεν δ’ έτερος καιρίαν δούς πληγήν, έπεσε κατά γης∙ ου γαρ ήδεισαν ότι ο Βασιλεύς εστί, αλλ’ ως κοινόν στρατιώτην τούτον θανατώσαντες αφήκαν. (Δούκας Μιχαήλ).
Οι Οθωμανοί τον έψαξαν: «Πλείονας κεφαλάς των αναιρεθέντων έπλυναν, ει τύχοι και την βασιλικήν γνωρίσωσιν και ουκ ηδυνήθησαν γνωρίσαι αυτήν ει μη το τεθνεώς σώμα του Βασιλέως ευρόντες, ο εγνώρισαν εκ των βασιλικών περικνυμίδων, η και πεδίλων ένθα, χρυσοί αετοί ήσαν γεγραμμένοι, ως έθος υπήρχε τοις βασιλεύσι…
Ο Παλαμάς θα βάλη στο στόμα του μαρτυρικού Αυτοκράτορος.
«Μαρμαρωμένος βασιλιάς
και θα ξυπνώ απ’ το μνήμα,
το μυστικό και τ’ άβρεχτο
που θα με κλειή θα βγαίνω
και τη χτιστή χρυσόπορτα
ξεσχίζοντας θα τρέχω
και χαλιφάδων νικητής
και τσάρων κυνηγάρης
πέρα στην Κόκκινη Μηλιά
θα παίρνω μιάν ανάσα.
Ο Μητροπολίτης στη συνέχεια μίλησε για την αντίσταση που προέβαλε το Γένος κατά τα χρόνια της πικρής σκλαβιάς και έκανε αναφορά στον Κολοκοτρώνη, ο οποίος μας μιλάει για το παρακάτω περιστατικό.
Κολοκοτρώνης
« Μίαν φοράν, όταν επήραμε το Ναύπλιον, ήλθεν ο Άμιλτον να με ιδή, μου είπε ότι: Πρέπει οι Έλληνες να ζητήσουν συμβιβασμόν και η Αγγλία να μεσιτεύση. Εγώ του αποκρίθηκα, ότι αυτό δεν γίνεται ποτέ. Ελευθερία η θάνατος. Εμείς καπετάν Άμιλτον συμβιβασμό ποτέ δεν εκάναμε με τους Τούρκους. Ο Τούρκος άλλους έκαψε, άλλους εσκλάβωσε με το σπαθί και άλλοι καθώς ημείς, εζούσαμεν ελεύθεροι από γενεά σε γενεά. Ο Βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε. Η φρουρά του είχε παντοτεινόν πόλεμον με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήταν πάντα ανυπότακτα. Με είπε. Ποία είναι η Βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια;
Η Φρουρά του Βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι Κλέφτες.
Τα Φρούρια: Η Μάνη, το Σούλι και τα βουνά».
και συνέχιζε και συνήθιζε να λέγη: Έχουμε Βασιλιά Κωνσταντίνο Παλαιολόγο στην Πόλη.
Ενώ είναι σταθερή η πίστη του Γένους, όπως τυπώνεται στους παρακάτω στίχους.
«Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις, πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δικά μας θα ναι».
Και κατέληξε ο Μητροπολίτης:
Τι κι’αν «έπεσεν» η Βασιλεύουσα!
Τα κάστρα έμειναν άπαρτα και τα φυλάνε οι φρυκτωροί του Γένους, ο Οικουμενικός μας Πατριάρχης και η ιερά του μαρτυρική και φωτοφόρος Συνοδεία Του. Είναι λίγοι, αλλά τόσοι πολλοί και μέσα από την εύγλωττη και ηχηρή σιωπή τους από το αειλαμπές Φανάριον, συνεχίζουν θυσιαστικά να φυλάνε τον τόπο, να λειτουργούν και να σαλπίζουν στις εσχατιές του σύμπαντος, τον αναστάσιμο παιάνα: «Χριστός ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας. Και τοις εν τοις μνήμασιν ζωήν χαρισάμενος».
