Του π. Ηλία Μάκου
Από το 2020, στις 8 Αυγούστου, η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του οσίου Καλλινίκου Πούλου (1919-1984), Μητροπολίτου Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας, ο οποίος κατάγονταν από τα Σιταράλωνα Αγρινίου και αγιοκατατάχθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις 23 Ιουνίου του 2020.
Ένας άγιος των ημερών μας, που πολλοί θυμούνται ότι το πρόσωπό του ήταν πάντα χαμογελαστό.
Η πορεία του φωτεινή από τα παιδικά του χρόνια και στη συνέχεια ως φοιτητής, ως γραμματέας και λαϊκός ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Αιτωλοακαρνανίας (από το 1942 έως το 1957, εκτός της τριετίας 1946-1949, που υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία μέσα στη λαίλαπα του εμφυλίου), ακολούθως ως διάκονος, πρεσβύτερος και πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Αιτωλοακαρνανίας και τελικά ως Μητροπολίτης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας (1967-1984).
Η έντονη λειτουργική ζωή του, η λιτότητα στον τρόπο διαβίωσής του, η ηρεμία του απέναντι στις επιθέσεις και η συγχωρητικότητα προς τους συκοφάντες του, που φανέρωνε την υπεροχή της καλοσύνης του μέσα στην απονιά του κόσμου, το ακατάπαυστο ενδιαφέρον του για την ανάδειξη του μοναχισμού, ήταν μερικά από τα σημεία-σημάδια του προσώπου και της δράσης του.
Αλλά και η απέραντη ταπεινότητά του έδειχνε ότι δεν είχε χτίσει τα θεμέλια της ζωής του στην άμμο.
Αν δεν είχε ταπείνωση ο άγιος Καλλίνικος, κανένα από τα επιτεύγματά του και στον πνευματικό και ηθικό τομέα και στον τομέα οργάνωσης της Μητροπόλεώς του, δεν θα μπορούσε να σταθεί. Απέφευγε τις ακρότητες, όπως και την ψεύτικη συμπεριφορά.
Έκρινε αυστηρά τον εαυτό του και με επιείκεια τους άλλους και δεχόταν ευχαρίστως την καλόπιστη κριτική και τις ανιδιοτελείς υποδείξεις. Και έτσι κατέκτησε τη δυσκολοπάτητη κορυφή των αρετών. Και ας θεωρούσε τον εαυτό του τελευταίο…
Αλλά εκεί, που φάνηκε ασυναγώνιστος ήταν η έγνοια του για την ανακούφιση των αδύναμων. Έφυγε από τη ζωή χωρίς ούτε μια δραχμή πάνω του και με ράσα φθαρμένα, τα χρήματά του τα διέθετε όλα στους φτωχούς.
Η φροντίδα του για τον πλησίον, μπορεί να ήταν θυσία κόπου και στερήσεων για τον ίδιο, ωστόσο, επειδή αγαπούσε ανεξάντλητα, δεν την υπολόγιζε καθόλου.
Άλλωστε τη στοργή περιμένουν οι δυστυχισμένοι συνάνθρωποι. Και όταν την προσφέρουμε, αυτό είναι η καλύτερη μαρτυρία ότι ανήκουμε στον Κύριο. Αυτό είναι ο καρπός του πνεύματος.
Και έβλεπε στα μάτια των ταλαιπωρημένων την απέραντη ευγνωμοσύνη τους.
Η καρδιά τους συγκλονίζονταν από την αληθινή αγάπη του απλού Επισκόπου, πολλές φορές κινούνταν ανάμεσά τους ως απλός παπάς και δεν φορούσε ούτε το εγκόλπιό του, και μια φλόγα άναβε μέσα τους.
Από το παραθύρι της ψυχής τους, που ήταν ρημαγμένο και σφαλιστό, ένιωθαν τη σπλαχνικότητα του πρόσχαρου αγίου Καλλινίκου, που ανά πάσα στιγμή, ακόμη και τη νύχτα, ήταν στη διάθεσή τους.
Με ό,τι έκανε, αλλά και με τον φλογισμένο και εμπνευσμένο λόγο του, νοιαζόταν να διαφυλάξει ως κόρη οφθαλμού την παράδοση της Εκκλησίας. Θεωρούσε την αλλοίωση της παράδοσης ως απώλεια της εμπειρίας της χριστιανικής βιοτής.
Αυτή η απώλεια, κατά τον άγιο Καλλίνικο, δημιουργεί μια άλλη παράδοση, που δεν είναι Ορθόδοξη, που δεν έχει σχέση με τη Μία Εκκλησία, την Εκκλησία των Αποστόλων και των Αγίων, αλλά είναι κίβδηλη και ψευδεπίγραφη. Και φυσικά, δεν μπορεί να οδηγήσει στη σωτηρία.
Κατά την επώδυνη ασθένειά του έδειξε της μεγαλοσύνης του το θαύμα. Δεν έμεινε μέσα του κενός (άδειος) από το βαρύ φορτίο του πόνου, αλλά όλο και περισσότερο γινόταν καινός (καινούργιος), με τη σκέψη και την καρδιά του στραγγισμένη εντελώς από οποιαδήποτε πίκρα και χολή.
Η ζωή του αλησμόνητου οσίου Καλλινίκου ήταν, είναι και θα είναι μια διαρκής και ζωντανή μαρτυρία ότι μπορούμε να νικήσουμε με το Χριστό όλοι οι Χριστιανοί. Όσα έχει ο Χριστός, μπορούν να γίνουν και δικά μας. Δική μας η αληθινή ζωή. Δική μας η χαρά. Δική μας η ειρήνη. Δικός μας ο ουρανός. Όλα δικά μας, γιατί δικός μας είναι ο Χριστός.
Αν θελήσουμε μπορούμε να ακούσουμε, όπως τα άκουσε ο όσιος Καλλίνικος, τα βήματα του Χριστού. Μας συνοδεύει κάθε στιγμή και μας προστατεύει. Είναι παρών, είναι κοντά μας.
ΛΟΓΙΑ ΑΓΙΟΥ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ
Οι εγκύκλιοι (1967-1984) του Αγίου Καλλινίκου (κυκλοφόρησαν το 2004 σε ενιαίο τόμο από τη Μητρόπολη Εδέσσης), αποκαλύπτουν όχι μόνο τον τρόπο της σκέψης του, αλλά και τον τρόπο ζωής του, που δεν απέβλεπε σε τίποτε άλλο, παρά μόνο στο πως η ψυχή του θα προαχθεί πνευματικά, για να ακούσει, όπως την άκουσε, τη φωνή του Κυρίου της: Είσελθε εις την χαράν του Κυρίου σου.
Ο σκοπός του όχι μικρός και συνήθης. Αλλά μεγάλος, ύψιστος και ιερώτατος. Να προοδεύσει, με τη δύναμη και τη χάρη του Θεού στην αρετή και στο φωτισμό.
Επαναλάμβανε συχνά ότι έως ότου έχουμε καιρό να μη λησμονούμε τη στοιχειώδη αλήθεια, πως δεν είμαστε αιώνιοι στον κόσμο αυτό, αλλά προσωρινοί, πολύ προσωρινοί.
Και πρόσθετε ότι δεν είναι σωστό να φύγουμε από τον παρόντα κόσμο επιβλαβείς ή και άχρηστοι, αλλά να φύγουμε κατάφορτοι αγάπης, «πλήρεις αγαθών έργων και ελεημοσυνών».
Έτσι η αρετή του δεν περιοριζόταν στα καλά του αισθήματα και στα ενάρετα και σεμνά του λόγια, αλλά προχωρούσε στα άγια έργα.
Γι’ αυτό όλη του η ζωή, εσωτερική και εξωτερική και όλη του η συμπεριφορά έφερνε τη μαρτυρία και τη σφραγίδα της πίστης στο Χριστό και απέπνεε το άρωμα της αγιότητας.
Τα λόγια του, που γράφτηκαν και ακούστηκαν πριν πολλά χρόνια, είναι σαν να περιγράφουν σημερινές καταστάσεις και σαν να απευθύνονται στους σημερινούς ανθρώπους.
Ποιμαντορική εγκύκλιος 1, 24 Ιουλίου 1967
«Ας μείνωμεν πιστοί εις τα Ιερά και τα Όσια. Ας είμεθα προσηλωμένοι εις την Ορθόδοξον πίστιν, την παραδοθείσαν εις ημάς με αίματα και αγώνας πολλούς και φοβερούς. Η Ορθοδοξία είναι θησαυρός ανεκτίμητος. Ας προσέξωμεν μη χάσωμεν αυτόν. Ας τον παραδώσωμεν εις τας επερχομένας γενεάς…».
Ποιμαντορική εγκύκλιος 2, 28 Ιουλίου 1967 – Απευθυνόμενος προς ιερείς
«…Επιθυμώ να επιστήσω την προσοχή σας εις την κρισιμότητα των καιρών, τους οποίους διερχόμεθα. Οι καιροί είναι χαλεποί. Αι ηθικαί αξίαι διέρχονται κρίσιν.
Ο πρακτικός υλισμός λαμβάνει διαστάσεις. Η αισθησιακή ζωή αποτελεί όνειρον. Η πίστις βάλλεται. Αι αιρέσεις ογκούνται. Τα παραδείγματα των απροσέκτων κληρικών εσκανδάλισαν πολλούς.
…Θέλω να έχωμεν αγάπην, να ευφραίνεσθε όταν με βλέπετε και να σκιρτώ όταν σας βλέπω. Να με βλέπετε ως Πατέρα και Αδελφόν και να σας βλέπω ως τέκνα αγαπητά και ως αδελφούς γνησίους…».
Ποιμαντορική εγκύκλιος 7, 7 Οκτωβρίου 1967
«…Εχθροί της Πίστεως και της Πατρίδος, ως κόρακες προσπαθούν να αρπάσουσιν ου μόνον τας σάρκας, αλλά και τα ψυχάς των νέων μας. Πολέμιοι της Ορθοδοξίας και της Ηθικής συκοφαντούν και διαβάλλουν ό,τι πολύτιμον έχομεν.. Διδασκαλίαι με το επίχρισμα της προόδου και το πολιτισμού δήθεν, κυκλοφορούν ευρέως. Ρυπαρά έντυπα, ελεεινά θεάματα, αγωνίζονται να θάψουν την Πίστιν εις τα Ιδανικά και την Ηθικήν ζωήν. Πλήθος νέων σαλεύεται υπό των ανέμων. Πολλαί νεανικαί ψυχαί μαραίνονται από τον λίβαν της αμαρτωλής ζωής…».
Ποιμαντορική εγκύκλιος 90, 16 Ιουλίου 1972
«… Απομένει να πράξωμεν ό,τι παραλείψαμεν και να συμπληρώσωμεν ό,τι παρέμεινε ατελές.
Επιβάλλεται να λησμονήσωμεν ό,τι κατορθώθη και να φροντίσωμεν ώστε άπαντες οι Χριστιανοί, γέροντες και νέοι, μικροί και μεγάλοι, άνδρες και γυναίκες να πλησιάσωμεν περισσότερον τον Σωτήρα και Λυτρωτήν Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, την Εκκλησίαν Αυτού, τα Θεία Μυστήρια και τον σωτήριον Νόμον Αυτού…».
Ποιμαντορική εγκύκλιος 106, 25 Δεκεμβρίου 1975
«…Μη πλανώμεθα. Μη αναβάλλωμεν. Μη πειραματιζώμεθα. Μή δοκιμάζωμεν άλλο. Αρκετά εδοκιμάσαμεν και εδοκιμάσθημεν. Άνευ Χριστού χάος…».
Ποιμαντορική εγκύκλιος 132, 1 Ιανουαρίου 1983
«…Η εποχή μας, χωρίς αμφιβολίαν, μπορεί να χαρακτηρισθή ως εποχήν δικαιωμάτων. Όλοι ζητούμεν και απαιτούμεν. Αξιούμεν και απειλούμεν… Έρχεται λοιπόν επικαίρως ο Αποστολικός λόγος δια να μας υποδείξη το αντίθετον, να μας υπενθυμίση ότι πρώτον πρέπει να προσφέρωμεν, να είμαθα ολοπρόθυμοι εις την ευεργεσίαν, την καλοσύνην, την προσφοράν.
Εις οποιανδήποτε ηλικίαν και αν ευρισκώμεθα, οποιανδήποτε εργασίαν και αν κάμνωμεν, οποιανδήποτε θέσιν και αν έχωμεν μέσα εις την κοινωνίαν, ας έχωμεν ως σύνθημα να προσφέρωμεν προς όλους…».
Ποιμαντορική εγκύκλιος 137, Πάσχα 1984
«…Ποίος είναι ο λαός του Θεού ο άγιος; Ερώτημα βαρυσήμαντον αλλά και ουσιαστικόν. Λαός του Θεού είναι ο Ορθόδοξος λαός. Εἰς αυτόν ανήκουν οι βεβαπτισμένοι εις το Όνομα της Αγίας Τριάδος, οι οποίοι εν συνεχεία προσπαθούν να εφαρμόσοουν τον Νόμον του Θεού.
Η Κοινωνία με τον Άγιον Θεόν, η τήρησις του Αγίου Νόμου Του, η μίμησις των Αγίων της Εκκλησίας Του, καθιστούν ημάς μέλη αυτού του αγίου λαού του Θεού. Λαός του Θεού είναι όσοι ζουν ορθοδόξως εν Χριστώ, εις οιονδήποτε μέρος της γης και αν κατοικούν, αφού η αγιότης των μελών του λαού αυτού απορρέει από την αγιότητα της κεφαλής του Σώματος της Εκκλησίας, δηλαδή του Χριστού…»
ΗΤΑΝ ” ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΣ”
Δεν ήταν καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι όσο ζούσε ο Μητροπολίτης κυρός Καλλίνικος υπήρχε στους πιστούς η πληροφορία της συνείδησης, πως ήταν ένας πραγματικός και τέλειος Χριστιανός, ένας άγιος, που μέσα του βασίλευε ο Χριστός.
Και αυτό φαινόταν η στάση ζωής του ήταν αυτή του ειρηνοποιού, του πράου, του διαλλακτικού, του ανθρώπου της αγάπης, της συγγνώμης, της συμφιλίωσης. Ως άνθρωπος της αγάπης ” ου λογιζόταν το κακό” για τον αδελφό, για τα κίνητρα και ελατήριά του. Αναζητούσε ελαφρυντικά. Επιεικής για τους άλλους. Με τον τρόπο αυτό προλάβαινε την οργή, το άναμμα, τον παροξυσμό. Η αγάπη δεν τον άφηνε να παροξύνεται, Και από τη στιγμή, που απουσίαζε η οργή και κυριαρχούσε η ηρεμία, υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις για μια ειρηνική πορεία.
Και μας άφησε ως παρακαταθήκη το παράδειγμα ότι ο συνάνθρωπός μας δεν είναι εχθρός μας, παρά τις ατέλειες και αδυναμίες του. Ας τον βλέπουμε ως φίλο μας και ως αδελφό μας.
Με λίγο περισσότερο καλή διάθεση για τον άλλο, τα πράγματα αλλάζουν. Η αγάπη και η υπομονή κάνουν αλληθινά θαύματα. Η αγάπη είναι δύναμη αναμορφωτική, πράξη πίστης και ελπίδας για το μέλλον του ανθρώπου.