Την Παρασκευή, 27 Σεπτεμβρίου 2024, εορτάστηκε από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων η εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.
Προς τιμήν της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού, τελέστηκε Μέγας Πατριαρχικός Εσπερινός στο Καθολικό του Ναού της Αναστάσεως. Η τελετή περιλάμβανε υποδοχή στην Αγία Αποκαθήλωση, προσκύνηση του Παναγίου Τάφου από όλους τους Αγιοταφίτες Πατέρες και τα μέλη της Αγίας Συνόδου στον Φρικτό Γολγοθά, καθώς και θυμιάτισμα και Αρτοκλασία. Της ακολουθίας προέστη ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος.
Το πρωί της εορτής, Παρασκευή, 27 Σεπτεμβρίου 2024, τελέστηκε Θεία Λειτουργία στο Καθολικό του Πανίερου Ναού της Αναστάσεως, προεξάρχοντος του Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεοφίλου, και συλλειτουργούντων του Μητροπολίτη Καπιτωλιάδος κ. Ησυχίου, των Αρχιεπισκόπων Γεράσων κ. Θεοφάνους, Αβήλων κ. Δωροθέου, Κωνσταντίνης κ. Αριστάρχου, Θαβωρίου κ. Μεθοδίου, Σεβαστείας κ. Θεοδοσίου, Λύδδης κ. Δημητρίου και Μαδάβων κ. Αριστοβούλου.
Συμμετείχαν επίσης Αγιοταφίτες Ιερομόναχοι, με πρώτο τον Γέροντα Καμαράση Αρχιμανδρίτη π. Νεκτάριο, και οι Αρχιμανδρίτες Κλαύδιος, Φιλουμένος, Αμφιλόχιος, Ραφαήλ, Μακάριος, Διονύσιος, Μελέτιος, Χριστόδουλος, ο Προϊστάμενος της Ρωσικής Πνευματικής Αποστολής (MISSIA) στα Ιεροσόλυμα Αρχιμανδρίτης π. Βασιανός, ο εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Ρουμανίας π. Ιωάννης, ιερείς άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, ο Πρεσβύτερος π. Γεώργιος από τον Ναό του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου, ο Πρεσβύτερος π. Νεκτάριος, και οι παρεπιδημούντες ιερείς π. Δημήτριος, π. Στέφανος και π. Χαράλαμπος.
Στην ακολουθία συμμετείχαν επίσης ο Αρχιδιάκονος π. Μάρκος και ο Ιεροδιάκονος π. Δοσίθεος, ενώ έψαλλε ο Πρωτοψάλτης του Πανιέρου Ναού της Αναστάσεως κ. Ευστάθιος Τσουμάνης, με τη συμμετοχή του τοπικού ευσεβούς εκκλησιάσματος, παρουσία της Προξένου κ. Άννας Μάντικα και μελών του Ελληνικού Γενικού Προξενείου στα Ιεροσόλυμα.
Μετά την απόλυση της Θείας Λειτουργίας, ξεκίνησε η λιτανεία από το Καθολικό, υπό την επίβλεψη του τελετάρχη Αρχιμανδρίτη π. Βαρθολομαίου. Περνώντας από το προσκύνημα της Αγίας Αποκαθήλωσης, η Ιερά Λιτανεία κατέβηκε τα σκαλιά προς το παρεκκλήσιο της Αγίας Ελένης και, μετά το θυμίαμα στο ιερό των Αρμενίων και στο θρόνο της Αγίας Ελένης, κατευθύνθηκε στο Σπήλαιο της Ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού. Εκεί πραγματοποιήθηκε η ύψωση του Τιμίου Σταυρού, στον τόπο όπου βρέθηκε, από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλο, και ο Τίμιος Σταυρός υψώθηκε προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Στη συνέχεια ψάλθηκαν τα «Ὁ Ὑψωθείς ἐν τῷ Σταυρῷ ἑκουσίως» και «Τόν Σταυρόν Σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καί τήν Ἁγίαν Σου Ἀνάστασιν δοξάζομεν». Μετά την τοποθέτηση του Τιμίου Σταυρού στο σημείο της ευρέσεώς του, οι Αρχιερείς και τα μέλη του Γενικού Προξενείου προσκύνησαν.
Στη συνέχεια, η ιερά λιτανεία κατευθύνθηκε προς τον Πανάγιο Τάφο, όπου πραγματοποιήθηκαν τρεις περιφορές γύρω από αυτόν, εντός της Ροτόντας, με το Τίμιο Ξύλο να βαστάζεται πάνω στις κεφαλές της Α.Θ.Μ. και των Αρχιερέων.
Έπειτα, η λιτανεία ανέβηκε στον Φρικτό Γολγοθά, όπου το Τίμιο Ξύλο υψώθηκε ξανά από τον Μακαριώτατο προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ενώ οι πιστοί που ήταν παρόντες έψαλαν το «Σῶσον Κύριε τόν λαόν σου» και «Τόν σταυρόν Σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα». Εκεί προσκύνησαν και πάλι οι Αρχιερείς, τα μέλη του Προξενείου και ο λαός, κρατώντας κλάδους βασιλικού, τους οποίους πήραν μαζί τους στα σπίτια τους για ευλογία και προστασία.
Μετά την Απόλυση, το εκκλησίασμα προσκύνησε το Τίμιο Ξύλο, το οποίο φυλάσσεται στη θήκη του αυτοκράτορα Ιουστινιανού.
Με την ολοκλήρωση της τελετής της Ύψωσης, η Πατριαρχική Συνοδεία, μαζί με τους ευλαβείς πιστούς, ανέβηκε στα Πατριαρχεία, όπου ο Μακαριώτατος απηύθυνε λόγο προς αυτούς, λέγοντας:
“Σήμερον Σταυρός ὑψοῦται καί δαίμονες φυγαδεύονται. Σήμερον ἡ κτίσις πᾶσα ἐκ τῆς φθορᾶς ἠλευθέρωται· πάντα γάρ διά Σταυροῦ ἐπέλαμψεν ἡμῖν τά χαρίσματα· διό γηθόμενοι πάντες προσπίπτομέν σοι λέγοντες· ὡς ἐμεγαλύνθη τά ἔργα Σου Κύριε, δόξα Σοι”, ἀναφωνεῖ ὁ ὑμνῳδός.
Ἐκλαμπροτάτη κ. Μάντικα, ἐκπρόσωπε τοῦ Ἑλληνικοῦ Γενικοῦ Προξενείου εἰς Ἱεροσόλυμα,
Σεβαστοί Ἅγιοι Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί καί προσκυνηταί,
Σήμερον ἡ Ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, τοῦ ὑπό τῆς Ἁγίας Ἑλένης μητρός τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου εὑρεθέντος, κεκρυμμένου ὄντος, ἐν τῷ τόπῳ τῆς Σταυρώσεως τοῦ Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔνθα καί λατρευτικῶς ἐτελέσαμεν τήν ἀνάμνησιν τοῦ παραδόξου καί μεγάλου τούτου θαύματος.
Ὁ ἕως τρίτου οὐρανοῦ καί εἰς τόν Παράδεισον ἀρθείς θεῖος Παῦλος γράφει πρός τούς Γαλάτας: “ἐμοί δέ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰμή ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοί κόσμος ἐσταύρωται κἀγώ τῷ κόσμῳ” ,(Γαλ. 6,14). Ἑρμηνεύων τόν λόγον τοῦτον τοῦ θεσπεσίου Παύλου, ὁ Ἱερός Χρυσόστομος λέγει: “καί τί ἐστί τό καύχημα τοῦ σταυροῦ; Ὅτι Χριστός δι’ ἐμέ δούλου μορφήν ἀνέλαβε καί ἔπαθεν ἅπερ ἔπαθε, δι’ ἐμέ τόν δοῦλον, τόν ἐχθρόν, τόν ἀγνώμονα ἀλλ’ οὕτω μέ ἠγάπησεν ὡς καί ἑαυτόν ἐκδοῦναι”.
Εἰς τήν ἑρμηνείαν ταύτην τοῦ Ἱεροῦ Πατρός Χρυσοστόμου ἐπισημαίνεται ἡ δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους σωτηριώδης σημασία τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, διά τοῦ ὁποίου, ἀφ’ ἑνός μέν ἐδικαιώθημεν διά τοῦ αἵματος καί τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ· “δικαιωθέντες νῦν ἐν τῷ αἵματι αὐτοῦ σωθησόμεθα δι’ αὐτοῦ ἀπό τῆς ὀργῆς”, (Ρωμ. 5,9). Ἀφ’ ἑτέρου δέ, καταδηλοῦται ἡ ἄπειρος ὑπέρ ἡμῶν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. “Οὕτω γάρ ἠγάπησεν ὁ Θεός τόν κόσμον, ὥστε τόν υἱόν αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν μή ἀπόληται ἀλλ’ ἔχῃ ζωήν αἰώνιον”, (Ἰωάν. 3,16).
Τήν θείαν καί ζωοποιόν δύναμιν τοῦ Σταυροῦ διατυπώνει ὁ σοφός Παῦλος λέγων: “Ὁ λόγος γάρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μέν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δέ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι…. ἐπειδή γάρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διά τῆς σοφίας τόν Θεόν, εὐδόκησεν ὁ Θεός διά τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος σῶσαι τούς πιστεύοντας”, (Α΄ Κορ. 1, 18-21).
Μέ ἄλλα λόγια, ἡ ἰδιότης, τοὐτέστιν ἡ ἰδιαιτέρα κατάστασις εἰς τήν ὁποίαν ἀπευθύνεται ὁ Θεός διά τῆς ἐν Χριστῷ παρουσίας Αὐτοῦ ἐν τῶ κόσμῳ, δέν εἶναι τό λογικόν (ἡ τῶν ἀνθρώπων σοφία), ἀλλ’ ἡ δύναμις τῆς πίστεως, ὡς ἐπισημαίνει ὁ ἑρμηνευτής Ζιγαβηνός λέγων: “Τότε μέν γάρ ἦν χρεία συλλογισμῶν. Νῦν δέ οὐκέτι. Ὑπερφυές γάρ τό τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως μυστήριον καί πίστεως δεόμενον μόνης”.
Διά τῶν ἀνωτέρω καταδείκνυται ἐναργέστατα ὅτι τό ὑπερφυές μυστήριον τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως ὡλοκληρώθη δηλαδή ἐπεσφραγίσθη διά τοῦ σταυρικοῦ πάθους καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Διό καί ἡμεῖς μετά τοῦ ὑμνῳδοῦ τῆς Ἐκκλησίας εἴπωμεν:
“Χαίροις… Σταυρέ τίμιε· δι᾿ οὗ διαλέλυται, ἡ φθορά καί ἐξήνθησεν, ἡ ἀφθαρσία, καί βροτοί ἐθεώθημεν, καί διάβολος, παντελῶς καταβέβληται. Σήμερον ἀνυψούμενον, χερσί καθορῶντές σε, Ἀρχιερέων ὑψοῦμεν, τόν ὑψωθέντα [Χριστόν] ἐν μέσῳ σου, καί σέ προσκυνοῦμεν, ἀρυόμενοι πλουσίως τό μέγα ἔλεος”. Ἀμήν. Ἔτη πολλά καί εἰρήνη ἐν τῷ κόσμῳ καί τῇ δοκιμαζομένῃ περιοχῆ ἡμῶν.
Τα μέλη του ευλαβούς εκκλησιάσματος ανέπεμψαν δοξολογία προς τον Πανάγαθο και Πανοικτίρμονα Θεό, για την ευλογία που προσέφερε στον κόσμο το Τρισμακάριστο Ξύλο, στο οποίο προσηλώθηκε ο Υιός Του και μέσω του οποίου επήλθε η Σωτηρία στον κόσμο.
