Στις 17 και 18 Νοεμβρίου 2023 πραγματοποιήθηκε με επιτυχία, στο Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, η Επιστημονική Διημερίδα «ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΥΠΡΟΥ ΛΕΟΝΤΙΟΣ: Η ΖΩΗ, ΤΟ ΕΡΓΟ ΚΑΙ Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ».
Στο πλαίσιο του χαιρετισμού του, ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος κ. Χρίστος Κουκλιώτης εστίασε στον ρόλο του Λεοντίου στην προάσπιση της ελληνικής παιδείας. Χαιρετίζοντας εκ μέρους της οικογένειας του Αρχιεπισκόπου Λεοντίου, ο κ. Μάριος Ηλιάδης προέβαλε τον πολιτικά συμφιλιωτικό ρόλο του Λεοντίου και την παραδειγματική σημασία του.
Κεντρικός ομιλητής της βραδιάς, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Γεώργιoς προέβη σε μία νηφάλια αποτίμηση της προσφοράς του Λεοντίου στην Εκκλησία και το Έθνος. «Μόνος επίσκοπος στην Κύπρο […] ύστερα από το κίνημα των Οκτωβριανών […] έγινε για την Εκκλησία μας […] και ο τιμονιέρης και ο άνεμος. Της έδινε σωστή κατεύθυνση αλλά και φτερά», επισήμανε εμφαντικά ο Αρχιεπίσκοπος, προβαίνοντας, ακολούθως, στην τεκμηριωμένη υποστήριξη της θέσης του.
Στη συνέχεια, οι εισηγητές της πρώτης Συνεδρίας έθεσαν τις βάσεις για τις αναζητήσεις της δεύτερης ημέρας. Πρώτος ομιλητής ο Επίσκοπος Νεαπόλεως κ. Πορφύριος προσέφερε μία κατατοπιστική παρουσίαση του έργου του Αρχιεπισκόπου Κυρίλλου Γ΄(1916-1933) και της παρακαταθήκης του. Εν συνεχεία, ο Μητροπολίτης Πάφου κ. Τυχικός επιχείρησε την ανάδειξη των παραγόντων, οι οποίοι διαμόρφωσαν την προσωπικότητα του Λεοντίου. Ο Αρχειοφύλακας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου κ. Κώστας Θεοδότου παρουσίασε αναλυτικά τους 24 φακέλους του Αρχείου του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Λεοντίου στην Ιερά Αρχιεπισκοπή. Τέλος, ο Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας Καθηγητής Αχιλλεύς Αιμιλιανίδης προέβη στην ιστορικοδικαιϊκή αξιολόγηση των τριών ποινικών διώξεων του Λεοντίου, το 1932, το 1938 και το 1939.
Η δεύτερη ημέρα άρχισε με Συνεδρία εστιασμένη στην πολιτική δράση του Λεοντίου. Ο Δρ. Χρίστος Κυριακίδης, Έφορος του Κρατικού Αρχείου Κύπρου, ανέδειξε, βάσει υλικού αλιευμένου από το τελευταίο, την αντιμετώπιση του Λεοντίου από τους Βρετανούς. Ο Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου Αναπλ. Καθηγητής Πέτρος Παπαπολυβίου εξέτασε τη στάση του «κύκλου της Κερύνειας» απέναντι στον Λεόντιο, αξιοποιώντας κυρίως κείμενα του γραμματέα της Μητρόπολης Κυρηνείας Πολύκαρπου Ιωαννίδη. Επίκεντρο της ανακοίνωσης του πρεσβ. Δρ. Αθανασίου Βουδούρη αποτέλεσε η στάση του Λεοντίου έναντι του ΚΚΕ και του ΑΚΕΛ, στο πλαίσιο της αποικιοκρατικής πολιτικοκοινωνικής πραγματικότητας. Η Συνεδρία ολοκληρώθηκε με την ανάδειξη, από τον υπ. Δρ. Ανδρέα Χριστοφή του ρόλου του Λεοντίου στην ίδρυση και δράση της «Εθναρχίας Κύπρου», κατά τη διετία 1946-1947.
Η τρίτη Συνεδρία αφιερώθηκε στη δράση του Λεοντίου κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Δρ. Σωτηρούλα Βασιλείου, Επιστημονική Λειτουργός του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, ανέλυσε τις ευχές, τους επετειακούς λόγους και τις εγκυκλίους του Τοποτηρητή Λεοντίου υπέρ του Συμμαχικού Αγώνα και της ενσωμάτωσης της Κύπρου στη «Μεγάλην» Ελλάδα, από το 1940 έως το 1944. Η Δρ. Ιστορίας Αναστασία Γιάγκου ανέδειξε τον ρόλο του Λεοντίου έναντι των εγχώριων πολιτικών εξελίξεων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με έμφαση στην πρωτοβουλία του για μια πολυκομματική συνεργασία με ζητούμενο την προώθηση της Ένωσης. Την αποτίμηση του εθνικού και ποιμαντικού έργου του Λεοντίου κατά την ίδια περίοδο, επιχείρησε ο Επίσκοπος Μεσαορίας κ. Γρηγόριος. Τέλος, ο Καθηγητής Γιώργος Γεωργής παρουσίασε τους τρόπους, με τους οποίους ο Λεόντιος κατόρθωσε, την επαύριον της 28ης Οκτωβρίου 1940, να θέσει, ουσιαστικά, τέρμα στην Παλμεροκρατία.
Η τέταρτη και τελευταία Συνεδρία άρχισε με την παρουσίαση, από τον Δρ. Ιωάννη Ηλιάδη, Διευθυντή του Βυζαντινού Μουσείου Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, των ενεργειών των Αρχιεπισκόπων Κυρίλλου Γ΄ και Λεοντίου για την προστασία της εκκλησιαστικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Ακολούθως, ο Πρόεδρος της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών Δρ. Χαράλαμπος Χοτζάκογλου ανέδειξε τη σχέση του Λεοντίου με την Εταιρεία Κυπριακών Σπουδών, ως ένα πνευματικό πόλο ανάδειξης της ελληνικότητας της Κύπρου. Με τη σειρά του, ο ερευνητής του Κέντρου Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου κ. Κωστής Κοκκινόφτας εξέτασε το συγγραφικό έργο του Λεοντίου. Τελευταία ομιλήτρια, η Λέκτορας του Πανεπιστημίου Νεάπολις Κατερίνα Παπαζαχαρία ιχνηλάτησε την αποτύπωση της δράσης του Λεοντίου στον Τύπο της Πάφου, από το 1930 έως τον θάνατό του.
Η Διημερίδα ολοκληρώθηκε με την αποτίμησή της από τους καθηγητές Παπαπολυβίου και Αιμιλιανίδη, οι οποίοι καταρχάς επαίνεσαν την ποιότητα των πλείστων εισηγήσεων. Ο καθηγητής Παπαπολυβίου έκανε ιδιαίτερη μνεία στο πλήθος και την ποικιλία των θεμάτων, τα οποία μελετήθηκαν καθώς και στην προβολή διαφορετικών, ενίοτε αντιθετικών οπτικών, επί συγκεκριμένων ζητημάτων. Όπως ο ίδιος τόνισε, τα άγνωστα τεκμήρια που αναδείχθηκαν και οι νέες προσεγγίσεις που προτάθηκαν προσέθεσαν αξιόλογες ψηφίδες στην κυπριολογική έρευνα. Από την πλευρά του, με το βλέμμα στο μέλλον, ο Καθηγητής Αιμιλιανίδης όρισε ως επιθυμητό, επόμενο βήμα, τη διοργάνωση ενός διεθνούς, πια, Συνεδρίου, με στόχο τη συγκριτική ανάδειξη της δράσης του Λεοντίου και της Εκκλησίας της Κύπρου, κατά το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα, στο διεθνές πλαίσιο και την ανάδειξη των πιθανών αλληλεπιδράσεων.
Με αυτά τα δεδομένα, η προγραμματισμένη έκδοση των Πρακτικών θα εμπλουτίσει ουσιαστικά τη βιβλιογραφία για τον Λεόντιο και την εποχή του και ευρύτερα για τον διαχρονικό ρόλο της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Κύπρου στα εθνικά, τα κοινωνικά, τα πολιτικά και τα πολιτιστικά δρώμενα.
Ευχαριστίες οφείλονται:
- Στον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου κ. Γεώργιο, ο οποίος έθεσε την εκδήλωση υπό την αιγίδα του και υποστήριξε την υλοποίησή της.
- Στους εκλεκτούς ομιλητές, οι οποίοι αφιερώνοντας μόχθο και χρόνο στην προετοιμασία των ανακοινώσεών τους εξασφάλισαν στην Επιστημονική Διημερίδα την επιδιωκόμενη ποιότητα και αξία.
- Στους ευσυνείδητους λειτουργούς του Αρχείου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ για την πρόθυμη συνδρομή τους, η οποία δεν περιορίστηκε στη διάθεση αρχειακού και βιβλιογραφικού υλικού.
- Στους απογόνους του Αρχιεπισκόπου Λεοντίου, οι οποίοι αγκάλιασαν με θέρμη την πρωτοβουλία του Ιδρύματος.
- Στο ΡΙΚ, το οποίο πρόθυμα αποτέλεσε τον Χορηγό Επικοινωνίας της Διημερίδας.
- Στον «Αληθινό Λόγο», ο οποίος ανέλαβε τη ζωντανή ραδιοφωνική μετάδοση των διήμερων εργασιών.
- Και, βεβαίως, στο πολυσυλλεκτικό κοινό (εκκλησιαστικούς, πολιτικούς, στρατιωτικούς και πολιτειακούς αξιωματούχους, κληρικούς, ενστόλους, ιστορικούς, νομικούς, εκπαιδευτικούς, μαθητές, και άλλους φιλίστορες) για την προσέλευση, την παρουσία και το έκδηλο ενδιαφέρον.
Πηγή: Εκκλησία της Κύπρου