Το απόγευμα της Τρίτης, 4 Ιουλίου 2023, η ιστορική έδρα της Μητροπόλεώς Μαρωνείας και Κομοτηνής, η Μαρώνεια, υπεδέχθη πανδήμως την Θαυματουργό Εικόνα του Προστάτου και Πολιούχου της, Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, η οποία επαναπατρίζεται εκατόν δέκα χρόνια μετά την μεταφορά της από τους προγόνους μας, το 1913, στον Πειραιά, λόγω της επισυμβάσης τότε Βουλγαρικής Κατοχής.
Ο κομιστής της Ιεράς Εικόνος, Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ, ολοθύμως προσδεχόμενος το αίτημα των κατοίκων της Μαρωνείας, αφίχθη εις τον λιμένα της Μαρωνείας και ακολούθως διά πομπής κατέφθασεν στην κεντρική πλατεία της Μαρωνείας, όπου πραγματοποιήθηκε η Υποδοχή της Ιεράς Εικόνος, εν συνεχεία η Λιτανεία εις τον Ιερόν Ενοριακόν Ναόν Κοιμήσεως της Θεοτόκου και η Επίσημος Δοξολογία.
Στις λατρευτικές Συνάξεις συμμετείχαν επίσης ο Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ. Παντελεήμων, ως εκπροσώπου της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου, και ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως κ. Άνθιμος, ως εκπροσώπου του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. κ. Ιερωνύμου, ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και ο Κομοτηνής και πλήθος στρατιωτικών και πολιτικών αρχών, εκπροσώπων τοπικών φορέων και συλλόγων και του ευσεβούς λαού του Θεού.
Ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής, με αφορμή τον επαναπατρισμό της εικόνας του Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, εκφώνησε λόγο:
Έμπλεη ευγνωμοσύνης είναι η ψυχή μας κάθε φορά που αξιωνόμαστε να υποδεχθούμε στη Μητρόπολή μας σεβάσματα της πίστης μας, που συγκαταβάσει θεία έρχονται να επιδαψιλεύσουν ευλογία και χάρη. Η σημερινή όμως έλευση της εικόνας του Αγίου Χαραλάμπους είναι ένα απρόσμενα ακριβό δώρο, με βαθύ συμβολισμό και δυνατό αντίκτυπο στις ψυχές όλων. Επιστρέφει σήμερα ύστερα από 110 χρόνια απουσίας ένα ιερό κειμήλιο των Μαρωνιτών. Επαναπατρίζεται η εφέστια εικόνα του προστάτη αγίου τους, που τους συνόδευσε στις ιστορικές τους περιπέτειες και ήταν πάντα παρών στη βιοτή τους.
Είναι, άλλωστε, πατροπαράδοτη η ευλάβεια των Μαρωνιτών προς τον Άγιο Χαράλαμπο, καθώς οι πρόγονοί τους ήδη στα 1866 έχτισαν το απέριττο εκκλησάκι προς τιμήν του και έδωσαν το όνομά του στον οικισμό και στο πανάρχαιο τούτο λιμάνι. Κι εκείνος έγινε από τότε υπερασπιστής της ζωής τους, φρουρός του τόπου τους, βιγλάτορας του θρακικού πελάγους.
Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν κρίσιμα και οι θύελλες της ιστορίας δεν άργησαν να ταράξουν τη γαλήνη της περιοχής. Ενώ είχαν λήξει οι βαλκανικοί πόλεμοι και όλα έδειχναν ότι η Δυτική Θράκη είχε απαλλαγεί από την κυριαρχία των Βουλγάρων, με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου τον Ιούλιο του 1913 οι Μεγάλες Δυνάμεις την παραχωρούν και πάλι στη Βουλγαρία.
Οι κάτοικοι αρχίζουν να εγκαταλείπουν κατά χιλιάδες τις εστίες τους. Ήταν μία οδυνηρή έξοδος που εντυπώθηκε βαθιά στη συλλογική μνήμη των Θρακιωτών. «Τοιούτος εξερράγη διωγμός, ώστε να μη μείνωσιν εν μεν Γκιουμουλτζίνη περισσότεροι των τεσσαράκοντα Ελλήνων, αναχωρούντων και τούτων οσονούπω, μετά την εκκαθάρισιν λογαριασμών και περιουσιών, εν δε Μαρωνεία, Μάκρη και Χαρκά σχεδόν ουδείς», πληροφορούμαστε από εκκλησιαστικό έντυπο της εποχής.
Η βιασύνη που έδειξαν οι Μαρωνίτες στο φευγιό τους ήταν απόλυτα δικαιολογημένη. «Ήξεραν πως, αν οι Βούλγαροι ξεκινούσαν μία εθνοκάθαρση στη Θράκη», όπως σημειώνουν οι ιστορικοί, «θα άρχιζαν πρώτα από την Μαρώνεια, που αποτελούσε μέρος του ονείρου τους για έξοδο προς την θάλασσα». Με αυτά ακριβώς τα γεγονότα συνδέεται η απομάκρυνση της εφεστίας εικόνας.
Ήταν 6 Αυγούστου του 1913.
Το θρυλικό θωρηκτό «Αβέρωφ», ένα από τα τέσσερα θωρηκτά στον στόλο του Αιγαίου, βρίσκεται αγκυροβολημένο στα θρακικά νερά. Οι Μαρωνίτες, όντας εύποροι την εποχή εκείνη, είχαν συνεισφέρει γενναιόδωρα για την αγορά του. Και τώρα ο κυβερνήτης ανταποδίδει την ευεργεσία: θεωρεί υποχρέωσή του να πλεύσει προς τα ανοιχτά της Μαρώνειας και με βάρκες να επιβιβάσει τους κατοίκους, για να τους σώσει από τον βουλγαρικό στρατό.
Είναι πικρό το ταξίδι της προσφυγιάς κι αβέβαιο το μέλλον τους. Γι’ αυτό δεν φεύγουν χωρίς να πάρουν μαζί τους τον άγιό τους. Μεταφέρουν ευλαβικά την παλαιά κέδρινη εικόνα του και επιβιβάζονται στο θωρηκτό.
Πριν την αναχώρηση, μία σειρά από θαυμαστά γεγονότα ενίσχυσε την πίστη των κατατρεγμένων Μαρωνιτών και τόνωσε το ηθικό τους, σύμφωνα με διηγήσεις που μας έχουν παραδοθεί. Όταν ο ιερέας του πλοίου πήγε να προσευχηθεί στον άγιο, διαπίστωσε ότι η εικόνα έλειπε. Ο κυβερνήτης συγκέντρωσε στο κατάστρωμα επιβάτες και ναύτες και παρακάλεσε, αν κάποιος έχει πάρει την εικόνα, να το ομολογήσει. Όμως κανείς τους δεν την είχε πάρει. Κάτι άλλο είχε συμβεί. Ο ιερέας θεία επινεύσει επέστρεψε στην εκκλησία και, ω του θαύματος, είδε την εικόνα στη θέση της !
Την μετέφερε με συγκίνηση και πάλι στο πλοίο. Το ίδιο επαναλήφθηκε και την επόμενη μέρα, και έτσι ξαναγύρισε με συνοδεία ναυτών στο ναύδριο, για να βεβαιωθούν όλοι για το θαύμα. Πράγματι, βρήκαν την εικόνα και πάλι στη θέση της! Προσευχήθηκε συντετριμμένος, έβαλε μετάνοια και άπλωσε τα χέρια του σεβαστικά προς την εικόνα. Εκείνη τη στιγμή ήρθε η απάντηση εξ ουρανού με έναν τρομερό θόρυβο, σαν να γκρεμιζόταν η σκεπή της εκκλησίας. Ήταν πλέον φανερό ότι ο Άγιος Χαράλαμπος θα έφευγε, αλλά δε θα εγκατέλειπε τους Μαρωνίτες και τη Μαρώνεια.
Ο απόπλους του θωρηκτού είχε πλέον την ευλογία του αγίου και οι ψυχές των επιβαινόντων είχαν δεχτεί την θεία παρηγορία. Ίσως να άρχισαν να τρέφουν από εκείνη κιόλας τη στιγμή τη γλυκιά ελπίδα ότι θα επιστρέψουν γρήγορα στην πατρίδα τους, όπως άλλωστε και συνέβη σε μεγάλο βαθμό, όπως μας πληροφορούν οι μαρτυρίες των απογόνων τους.
Κατά την πορεία του πλοίου κάποιοι αποβιβάστηκαν στη Θάσο και την Καβάλα και άλλοι στον Βόλο, που ανήκε στο ελεύθερο ελληνικό κράτος της εποχής εκείνης. Λέγεταί πως οι τελευταίοι, αυτοί που έφθασαν εν τέλει στον Πειραιά, πάνω στη στεναχώρια τους ξέχασαν την εικόνα του αγίου στο πλοίο. Ο ευσεβής κυβερνήτης όμως την πήρε και την παρέδωσε σε ναό του Πειραιά, εκπληρώνοντας το χρέος του στο ακέραιο.
Οι Μαρωνίτες στην καινούρια τους πατρίδα έχουν «καταφυγή, σκέπη και αγαλλίαμα» την εικόνα του αγίου τους. Η τιμή στο πρόσωπό του συνεχίζει να είναι βίωμά τους, όχι ως εθιμοτυπία, νοσταλγική περιπλάνηση η συναισθηματική εκτόνωση, αλλά ως υπαρξιακή ανάγκη και προσωπική σχέση με τον άγιο. Κι έτσι ο λυγμός τους έγινε σιγά-σιγά θέληση για ζωή καί
ο θρήνος τους λαχτάρα για δημιουργία.
Τα χρόνια κύλησαν. Οι καιροί άλλαξαν. Κι αν τότε οι βοριάδες μιάς εθνικής συμφοράς έσπρωξαν τη θαυματουργή εικόνα σε μία θαλασσινή περιπέτεια, σήμερα, 110 χρόνια μετά, ούριοι άνεμοι την ταξίδεψαν και πάλι στα αιγαιοπελαγίτικα νερά και την έφεραν απαλά στο όμορφο τούτο ακρογιάλι του Θρακικού Πελάγους.
Αγάλλονται οι ψυχές των απελθόντων πατέρων και αδελφών μας. Ευφραίνονται οι καρδιές όλων ημών που κληθήκαμε στο πνευματικό αυτό πανήγυρι. Δοξολογικούς ύμνους, ευχαριστιακές προσευχές και κρυφές ικεσίες αναπέμπει ο καθένας μυστικά στον δωρεοδότη Κύριο.
Και σίγουρα κατακλυζόμαστε από αισθήματα ευγνωμοσύνης για την μεγαλόδωρη αγάπη όσων μόχθησαν για την ευλογημένη αυτή επιστροφή.
Ιδιαιτέρως τούτη την στιγμή οφείλω να εκφράσω, εκ μέρους όλων υμών, τις ειλικρινείς ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη μου προς τον κομιστή της Ιεράς Εικόνος, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πειραιώς κ. Σεραφείμ, ο οποίος απεδέχθη ολοθύμως την παράκλησή μας και με προσωπικές του ενέργειες ανευρέθη η Ιερά Εικών και σήμερα είναι ανάμεσά μας. Σεβασμιώτατε Άγιε Πειραιώς Σας ευχαριστούμε από καρδιάς και ευχόμαστε ο Άγιος Θεός, διά πρεσβειών του Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, να σκέπη την Υμετέρα Σεβασμιότητα και να Σας χαρίζη έτη πολλά, ευλογημένα, πνευματοφόρα, προς απρόσκοπτον συνέχισιν της τετιμημένης Αρχιερατικής Διακονίας Σας.
Είναι όμως, θαρρώ, αναγκαίο να στοχαστούμε για λίγο τα σημεία και τα σημαινόμενα, και να κατανοήσουμε το βαθύτερο νόημα αυτού του επαναπατρισμού.
Βρίσκεται ανάμεσά μας ο «Στύλος ο ακλόνητος της Εκκλησίας Χριστού», κατά τον υμνογράφο, ο «Λύχνος ο αείφωτος της οικουμένης» που «έλαμψε διά του μαρτυρίου» του και τώρα έχει την παρρησία να πρεσβεύει για όλους όσους τον επικαλούνται.
Είναι πρόθυμος:
Ν’ ακούσει τους στεναγμούς μας.
Ν’ αφουγκραστεί τις αγωνίες και τα άγχη μας.
Να στεγνώσει τα δάκρυά μας.
Να σταθεί αρωγός στις σημερινές δύσκολες συγκυρίες.
Να περιφρουρήσει με τα άγια περπατήματά του τη θρακική γη.
Να πληρώσει χαράς τα πάντα, ο Άγιος Χαραλάμπης, ώστε να λάμπει από χαρά το της Εκκλησίας πλήρωμα.
Επαναπατρίζεται, για να μας απευθύνει κάλεσμα για τον δικόν μας επαναπατρισμό, γιατί είναι αλήθεια πως:
Ξενιτεύτηκαν οι ψυχές μας, μαγεμένες από τα μάταια και τερπνά του παρόντος κόσμου.
Ξεστρατίσαμε από τα φωτεινά μονοπάτια της πίστεως με τα ζαλισμένα και παραπαίοντα βήματά μας και
Χαθήκαμε σε σκοτάδια αμφιβολίας και πλάνης.
Έρχεται, λοιπόν, ως μάρτυρας της Αναστάσεως προτείνοντάς μας ζωή προσευχής, αρετής και αγιότητας. Μία ζωή αναστάσιμη.
Επιστρέφει, τέλος, για να μας προσφέρει ένα μάθημα αυτογνωσίας. Να μας υπενθυμίσει πως τα ιδανικά της πίστης και της πατρίδας παρέμειναν αξεδιάλυτα ενωμένα, προσδιόρισαν την ιδιοσυστασία μας και καθόρισαν την ταυτότητά μας.
Αυτή η παρακαταθήκη είναι η αποκλειστική προϋπόθεση για την ατομική και συλλογική προκοπή μας. Ας την διαφυλάξουμε, για να μπορούμε να ελπίζουμε στην προσωπική και εθνική μας Ανάσταση.
