του π. Ηλία Μάκου
Τεμάχιο του λειψάνου του αγίου Δονάτου του θαυματουργού, επισκόπου Ευροίας Θεσπρωτίας, μεταφέρθηκε, στις 28 Σεπτεμβρίου 2000, από την Εκκλησία της Παναγίας του Murano της Βενετίας, όπου φυλάσσεται η κάρα του και μέρος του λειψάνου (απότμημα υπάρχει στη Μονή Μεγάλου Σπηλαίων Καλαβρύτων), στην Παραμυθιά και εναποτέθηκε με λαμπρότητα στον ομώνυμο μεγαλοπρεπή ναό.
Κατά κάποιο τρόπο ο άγιος επέστρεψε πνευματικά στον τόπο, όπου έζησε και έδρασε, ξαναγύρισε στο «σπίτι» του, μετά από 1396 ολόκληρα χρόνια.
Και έτσι το δέχθηκαν οι κάτοικοι της Θεσπρωτίας το γεγονός και πλημμύρισαν κατά την υποδοχή του λειψάνου την κωμόπολη.
Στην τελετή υποδοχής συμμετείχαν οι Μητροπολίτες Παραμυθίας Τίτος, αείμνηστος Πρεβέζης Μελέτιος και ο πρώην Άρτης Ιγνάτιος.
Οι στιγμές εκείνες ανεπανάληπτες, δημιούργησαν έκσταση πίστης, καθώς, σύμφωνα με τις νουθεσίες του αγίου Δονάτου, οι χριστιανοί οφείλουν να είναι η υγιής μερίδα και η ελπίδα της κοινωνίας, ώστε να προάγεται και όχι να ανακόπτεται η επέκταση της βασιλείας του Θεού στη γη.
Το ιστορικό της μεταφοράς
Ο άγιος Δονάτος, που κοιμήθηκε το 387 και τάφηκε κοντά στο ναό, που ο ίδιος έφτιαξε, και σε τάφο που τον ετοίμασε μόνος του στην περιοχή της σημερινής Γλυκής.
Μια πρώτη ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Δονάτου μαρτυρείται κατά τον 6ο αι., όταν ιλλυρικοί πληθυσμοί κατέφυγαν στην Κέρκυρα λόγω των Αραβο-Σλαβικών επιδρομών.
Για λόγους ασφαλείας, το 604, τα λείψανα του αγίου Δονάτου μεταφέρθηκαν στην Κασσιώπη Κέρκυρας.
Δεν είναι γνωστό πότε και κάτω από ποιες συνθήκες τα λείψανα μεταφέρθηκαν στην Κεφαλλονιά, το 1126.
Πάντως τα αφαίρεσε από το νησί ο Δόγης Δομήνικος Michiel, επιστρέφοντας από στρατιωτική αποστολή στην Παλαιστίνη.
Τα λείψανα κατατέθηκαν στο ναό της Παναγίας της νήσου Μουράνο της Βενετίας, της Επισκοπής του Torcello. Σήμερα φυλάσσονται εκεί, σε λειψανοθήκη σχήματος ανθρωπίνου σώματος σε ύπτια στάση, ενδεδυμένης με αρχιερατικά άμφια.
Το πρόσωπο της λειψανοθήκης από το 1964 καλύπτεται με γύψινη προσωπίδα! Με πρωτοβουλία και άοκνες και συστηματικές ενέργειες του Μητροπολίτου πρώην Παραμυθίας Τίτου, σε αγαστή συνεργασία με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, αλλά και τον τότε δήμαρχο Βαγγέλη Κάτσιο, τεμάχιο λειψάνου, ύστερα από πολύχρονη διαδικασία έφτασε στην Παραμυθιά.
Χρειάστηκε αγώνας ετών για να πάρει σάρκα και οστά το όραμα του Μητροπολίτη, που τελικά αξιώθηκε να δει την επιδίωξή του να πραγματοποιείται.
Σ΄ αυτή του την προσπάθεια βοηθήθηκε και από τον εκπαιδευτικό (θεολόγο), πρόεδρο της επιτροπής επιστροφής του λειψάνου του αγίου στην Παραμυθιά, αείμνηστο Αποστολάκη.
Αναφορά του Οικουμενικού Πατριάρχη
Αναφορά στον άγιο Δονάτο, Επίσκοπο Ευροίας Θεσπρωτίας έκανε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, μιλώντας στον καθεδρικό ναό του Λούγκρο της Καλαβρίας, όταν παλαιότερα είχε επισκεφθεί την Κάτω Ιταλία.
Μάλιστα προέτρεψε ο Επίσκοπος Ευροίας Δονάτος να έχει την εκκλησιαστική και τη λειτουργική τιμή, που του αξίζει. Απευθυνόμενος στους πιστούς της Ελληνοαλβανικής Επισκοπής του Λούγκρο της Καλαβρίας της Ιταλίας, υπογράμμισε ότι ο επίσκοπός τους Δονάτος Ολιβέριο “φέρει το όνομα Έλληνος Πατρός της Εκκλησίας, τα μάλα θαυματουργού, του Επισκόπου Ευροίας της Ηπείρου, ενός των 150 Θεοφόρων Πατέρων της εν Κωνσταντινουπόλει Αγίας Β΄ Οικουμενικής Συνόδου η οποία, ως γνωστόν, εκτός από την συμπλήρωσιν του ιερού Συμβόλου της Πίστεως διά των περί Αγίου Πνεύματος, περί Εκκλησίας, περί Βαπτίσματος και προσδωκομένης αναστάσεως θεσπισμάτων της, απεφάνθη επίσης δια του 3ου Κανόνος αυτής: «Τον μέντοι Κωνσταντινουπόλεως Επίσκοπον έχειν τα πρεσβεία της τιμής μετά τον της Ρώμης Επίσκοπον, διά το είναι αυτήν Νέαν Ρώμην».
Τιμάται ο Άγιος Δονάτος ιδιαιτέρως ως προστάτης της Θεσπρωτίας και της πόλεως της Παραμυθιάς. Επομένως, είναι ιδιαιτέρως οικείος, όχι μόνον εις τον φέροντα το όνομά του Επίσκοπον, αλλά και προς τους ενταύθα Χριστιανούς, πολλοί των οποίων κατάγονται εκ προγόνων εξ Ηπείρου και Αλβανίας, διό και προτρεπόμεθα φιλαδέλφως να τυγχάνη ο Θεοφόρος ούτος Πατήρ ημών της εκκλησιαστικής και λειτουργικής τιμής την οποίαν αξίζει”.
Στήριγμα το λείψανο του Αγίου Δονάτου
Για τους πιστούς της Θεσπρωτίας, και όχι μόνο, το λείψανο του αγίου Δονάτου στην Παραμυθιά είναι ένα στήριγμα για τα δυσάρεστα της ζωής τους.
Κατά το παράδειγμα του αγίου Δονάτου καλείται ο κάθε Χριστιανός να έχει επιδιώξεις πάντοτε ανώτερες, ουδέποτε ευτελείς. Πάντοτε πνευματικότερες και αγιότερες.
Πάντοτε διακρινόμενες από την αγάπη και την ανιδιοτέλεια. Πάντοτε με ελατήρια αγνά και ευγενή. Ο δρόμος του Χριστιανού, δίδαξε ο άγιος Δονάτος, είναι πάντοτε πορεία προς τα ιδανικά. Δρόμος δυσανάβατος, ίσως, οδηγεί, όμως, σε ύψος μεγάλο. Οδηγεί στον ουρανό!
Το λείψανο του αγίου Δονάτου είναι μια υπενθύμιση να ζούμε, όχι χωρίς κόπο και προσπάθεια, αλλά ως διεκδικητές μιας θέσης στη βασιλεία των ουρανών.
Δεν μας ωφελεί το όνομα το χριστιανικό μόνο, εάν δεν εργασθούμε για την καλλιέργεια του εαυτού μας, εάν δεν βιάζουμε τον εαυτό μας να απαλλάσσεται από τις ηθικές ελλείψεις και να ακολουθεί τη στενή οδό, που βγάζει στην αληθινή ζωή.